Co i dlaczego robią inni ludzie
Odkryte niedawno neurony lustrzane uruchamiane są, gdy zwierzę działa i gdy obserwuje inne zwierzę wykonujące tę samą czynność. U ludzi funkcjonowanie neuronów lustrzanych jest także widoczne podczas uczenia się nowych umiejętności, a mechanizm ten uważany jest za podstawę łączenia działania i percepcji, umożliwiającego rozumienie działań innych osób. W ramach projektu COGSYSTEMS (Understanding actions and intentions of others), finansowanego ze środków UE, badano dowody potwierdzające tę teorię. U małp obszary zawierające neurony lustrzane występują w brzusznej przedruchowej korze mózgowej. Przy pomocy nowych sond wieloelektrodowych uczeni ustalili, że neurony kanoniczne reagują na bodźce w przestrzeni osobistej, a neurony lustrzane zwykle reagują w przestrzeni pozaosobowej (peripersonalnej). Okazało się ponadto, że gdy małpa nie zamierza działać, uruchamiane są lustrzane neurony bezczynnościowe. Tak więc gdy czynność jest zabroniona, obecna jest reprezentacja czynności. Zespół odkrył także neurony w korze przedczołowej, umożliwiające małpie podjęcie decyzji o tym, którą czynność ma wykonać — chwycić, aby zjeść, czy też aby położyć. Badacze sprawdzili i potwierdzili prawdziwość hipotezy mechanizmu lustrzanego jako fundamentalnego elementu organizacji struktury korowej u ludzi. Przyglądając się czynnościom wykonywanym przez dłonie, śmiechowi i użyciu narzędzi, naukowcy rejestrowali aktywność gamma w korze mózgowej. Wyniki badania pokazały, że obserwator rozpoznaje wszystkie czynności wykonywane przez innych przy pomocy własnego repertuaru ruchowego. Badania dzieci cierpiących na autyzm i ich rodzeństwa, w porównaniu z normalnie rozwijającymi się dziećmi, ujawniły, że u tych pierwszych zaburzona jest organizacja zamierzonych czynności ruchowych. W teście Florida Apraxia Battery dzieci autystyczne regularnie uzyskiwały najgorsze wyniki. Szczególnie źle radziły sobie w przypadku naśladowania gestów nieposiadających znaczenia. Co istotne, stwierdzono występowanie korelacji między wynikami w zadaniach pantomimicznych a natężeniem autyzmu. Deficyt ten wynika prawdopodobnie z upośledzenia zdolności do przechodzenia transformacji wzrokowo-ruchowych, potrzebnych dla koordynacji ręka-oko. Niezdolność do rozpoznawania stylu i znaczenia czynności wykonywanych przez innych nie poprawia się wraz z wiekiem. Brak tej umiejętności można wykorzystać jako jeden z ważnych markerów autyzmu. Wczesna diagnoza pozwoli na stosowanie odpowiednich interwencji, w tym poradnictwa, psychoterapii oraz terapii zajęciowej i behawioralnej. Ponieważ każde dziecko jest inne, dobranie odpowiedniej kombinacji tych metod przyczyni się do poprawy rokowań.
Słowa kluczowe
Intencje, działania, neurony lustrzane, brzuszna przedruchowa kory mózgowa, COGSYSTEMS
