Kontrola zachowań związanych z naśladowaniem
Zgodnie z teorią ideomotoryczną obserwowanie czynności aktywuje odpowiednie reprezentacje motoryczne w mózgu obserwatora. Odnośne obszary w mózgu są jednocześnie związane z funkcjami społeczno-poznawczymi wyższego rzędu, takimi jak teoria umysłu (ToM), czyli zdolność przypisywania stanów psychicznych, pragnień i intencji innym osobom. Postawiono hipotezę, że te "społeczne" obszary spełniają funkcję regulatorową wobec współdzielonych reprezentacji. Badacze z projektu MIRRORING AND TOM (Control of imitation and social cognition: the interaction of motor mirroring and theory of mind) koncentrowali się na kontroli współdzielonych reprezentacji przez mózg zarówno w domenie motoryki, jak i funkcji społeczno-poznawczych wyższego rzędu. Korzystając z technik stymulacji i obrazowania czynnościowego metodą rezonansu magnetycznego naukowcy wykazali, że same instrukcje mapowania przeciwnego do naśladownictwa zmieniają odpowiedzi lustrzane. Sugeruje to, że realizowanie instrukcji wykonania zadania może przeważyć nad układami lustrzanymi dając pewien zakres elastyczności w różnych sytuacjach. Badania nad mechanizmami aktywacji odpowiedzi i hamowania naśladownictwa wskazują, że zakłócenie działań podczas obserwowania ruchu składa się z komponentów aktywacji i inhibicji. Wyniki te będą miały istotny wpływ na badania nad tym, jak rozróżnienie między kategoriami "swój" i "obcy" jest wbudowana w mózg. Badacze wykazali też, że wprawdzie tendencja do naśladowania jest zawsze obecna podczas obserwowania czynności, nasz układ jest w stanie ją przezwyciężyć poprzez narzucanie intencji motorycznej. Podczas części projektu MIRRORING AND TOM dotyczącej ToM wykazano, że nieświadome stosowanie ToM i spontaniczne tworzenie obrazów mentalnych zachodzą w tym samym obwodzie mózgu co świadome stosowanie ToM. Ponadto ta sieć neuronalna nakłada się na obszary mózgu niezbędne do kontroli naśladownictwa. Z powodzeniem objęto badaniami ludzi z autyzmem wysokofunkcjonującym. Badacze opracowali nowe zadania dotyczące ToM, aby porównywać skuteczność behawioralną podczas śledzenia przekonań z zastosowaniem instrukcji przekazanych wprost lub dorozumianych, które pozwalały zidentyfikować subtelne deficyty, zwykle niezauważane w tej populacji. Zarejestrowano zmiany w przetwarzaniu ToM podczas oddziaływań z podmiotami innymi niż człowiek, np. zwierzętami domowymi. Zastosowania wyników badania mogą znacząco się przyczynić do poznania zaburzeń rozwojowych, takich jak autyzm.
Słowa kluczowe
Naśladowanie, tworzenie obrazu mentalnego, teoria umysłu, funkcje społeczno-poznawcze, obserwowanie czynności, autyzm
