Rozwiązania w celu optymalizacji zrównoważonej gospodarki zasobami w przypadku ludności zamieszkującej suche obszary Afryki
Tereny suche obejmują pozostałości lasów, występujące głównie na obszarach górskich, które dostarczają zasobów niezbędnych do życia. Jednak nadmierna eksploatacja, zmiany klimatyczne i wzrost zaludnienia bardzo obciążają te delikatne ekosystemy. Finansowany ze środków UE projekt ASEC-DRYLAND-FORESTS (Avoiding the socio-ecological collapse of remnant evergreen forests in drylands: The case study of northern Kenya) miał na celu wsparcie działań na rzecz poprawy gospodarki pozostałościami lasów. Prace uczestników projektu koncentrowały się na trzech takich lasach, porastających suche tereny północnej Kenii. W celu identyfikacji i oceny znaczenia usług ekosystemowych lasu uczestnicy projektu zorganizowali 12 grup badawczych w rejonie trzech regionów górskich, które przeprowadziły 120 rozmów z wieloma różnymi grupami etnicznymi w jednej z górskich wiosek. Okazało się, że najważniejszym zasobem ekosystemowym lasu była woda. W zależności od obszaru górskiego i grupy etnicznej na drugim miejscu wymienione zostały takie zasoby, jak drewno na opał, pasza i produkty lecznicze. Zespół projektu ASEC-DRYLAND-FORESTS zbadał sieć zależności pomiędzy lasami i lokalnym klimatem, wykorzystując do tego urządzenia do zdalnego wykrywania, historyczne dane meteorologiczne, poziom opadów deszczu i terenowe obserwacje mgły. Ustalono, że w latach 1986–2014 te trzy badane obszary leśne straciły odpowiednio 30%, 20% i 8% pokrywy leśnej. Opady deszczu oraz występowanie mgieł znacząco zmniejszyło się w danym okresie, przy czym mgła była ważnym źródłem uzupełniania zasobów wody. Wszystkie trzy obszary leśne posiadają ogromne zasoby dwutlenku węgla asymilowanego przez drzewa. Naukowcy pozyskali 150 próbek wody, aby określić, czy aktualne wykorzystanie usług ekosystemowych odbywa się w sposób zrównoważony. Wyniki wskazują na to, że w obrębie każdej z trzech gór istnieją różne warstwy wodonośne, a woda pozyskiwana z odwiertów pochodzi ze starożytnych warstw wodonośnych, które nie są uzupełniane ani przez opady deszczu, ani mgły. Inne odkrycia pokazują, że pozyskiwanie produktów leśnych innych niż drewno niekoniecznie wpływa destrukcyjnie na omawiane gatunki. Natomiast kluczowe są podstawowe cechy danego gatunku, częstotliwość wykorzystania i czas zbiorów. Jednakże dla pewnych gatunków roślin usuwanie ich okazało się nieprzyjazne. Działania popularyzatorskie miały na celu podnieść świadomość na ten temat i objęły programy edukacyjne dotyczące ekologii w szkołach podstawowych, publiczne wykłady i filmy krótkometrażowe dostępne w internecie. Dzięki projektowi ASEC-DRYLAND-FORESTS uzyskaliśmy cenną wiedzę na temat zrównoważanego wykorzystywania zasobów naturalnych przez ludność afrykańskich obszarów suchych, co może mieć także zastosowanie w przypadku innych miejsc na świecie.
Słowa kluczowe
Obszary suche, pozostałości lasu, ASEC-DRYLAND-FORESTS, usługi ekosystemowe lasów
