Anatomia dinozaurów wyjaśnia ewolucję ptaków
Ptaki wyewoluowały z grupy dinozaurów znanych jako teropody od około 252 do 66 mln lat temu. Dla biologów ewolucyjnych są one istotne z uwagi na sposób, w jaki szybko zróżnicowały się od swoich przodków, teropodów, na wiele nowych form i gatunków. Badacze nie są jednak pewni, co doprowadziło do takiej dywersyfikacji (nazywanej radiacją) ani jak szybko nowe gatunki ptaków ewoluowały. W ramach finansowanej ze środków UE inicjatywy ERB (The origin of novelties and the evolution of biodiversity during the radiation of birds) starano się ustalić, w jaki sposób różne części ciała teropodów wyewoluowały i przekształciły się w unikalne cechy ptaków. Wykształcenie się umiejętności latania wymagało unikatowych zmian anatomicznych, które można prześledzić na podstawie skamielin teropodów oraz najwcześniej żyjących gatunków ptaków. Większość badań nad ewolucją skupia się jednak na skamielinach szkieletów w całości, a nie na ich poszczególnych częściach. Zespół projektu ERB analizował rolę, jaką odgrywała każda część ciała w ewolucji gatunku Coelurosauria, podgrupy teropodów, która obejmuje przodków ptaków. Badacze odkryli, że ewolucja różnych części czaszki zachodziła w różnym tempie w różnych kladach Coelurosauria, przy czym twarzoczaszka ewoluowała najszybciej. Podczas analizy pozostałej części szkieletu naukowcy odkryli, że niektóre części ciała ewoluowały w jednakowo szybkim tempie u wielu linii ptaków, natomiast inne ewoluowały powoli. Obręcz barkowa, kończyna przednia, obręcz biodrowa i kończyna tylna ewoluowały szybko. Wyniki projektu ERB podkreślają ważną rolę ewolucji kończyn w wykształceniu u przodków ptaków zdolności latania. Wszyscy przedstawiciele grupy Avialae (grupa teropodów obejmująca latające dinozaury) wykazywali większą różnorodność pod względem cech anatomicznych niż większość innych kladów, a jej szczyt przypadał na okres około 83,6 mln lat temu. Zrozumienie względnego wpływu obszarów anatomicznych szkieletu przedstawicieli grupy Coelurosaurian na radiację ptaków pozwoli na zrozumienie powodów wykształcenia się u ptaków niepowtarzalnych cech z perspektywy funkcjonalnej. Może to pomóc w ustaleniu, czy większa różnorodność ptaków wynikała z wykształcenia się zdolności latania czy też odegrały w tym rolę inne czynniki.
Słowa kluczowe
Dinozaur, ewolucja ptaków, teropody, promieniowanie, anatomiczny
