Funkcje wykonawcze w różnych kulturach
Funkcje wykonawcze (EF) to zestaw umiejętności umysłowych pozwalających kontrolować złożone zachowania, takie jak reakcje emocjonalne czy ogólnie pojęte procesy poznawcze. Mimo że funkcje wykonawcze są niezwykle istotne dla zrozumienia ludzkich zachowań, wiedza na temat ich rozwoju u dzieci przy różnych uwarunkowaniach kulturowych jest znikoma. W ramach finansowanej ze środków UE inicjatywy PREF (Preschool executive functions across cultural contexts) przeanalizowano różnice w funkcjach wykonawczych u dzieci pochodzących z trzech różnych kultur. Celem było określenie wpływu czynników społeczno-kulturowych i biomedycznych na kształtowanie się umiejętności umysłowych. W pierwszym z dwóch badań przeanalizowano funkcje wykonawcze dzieci z Indonezji, Kenii i Zjednoczonego Królestwa, wykorzystując do tego trójetapowe podejście stanowiące połączenie badań kulturowych ze standardowymi testami psychometrycznymi. Podczas drugiego badania uczestnicy projektu PREF przyjrzą się czynnikom powiązanym z rozwojem funkcji wykonawczych u dzieci z tych trzech krajów. W każdym z państw przebadanych zostanie, z wykorzystaniem instrumentów opracowanych w ramach pierwszego badania, 100 dzieci w wieku od 48 do 60 miesięcy. Jak dotąd udało się zidentyfikować i odpowiednio przekształcić metody oceny funkcji wykonawczych dzieci w wieku przedszkolnym, dostosowując je do różnych uwarunkowań kulturowych. W przypadku drugiego badania zgromadzono pochodzące od 180 dzieci dane dotyczące funkcji wykonawczych, inteligencji, statusu społeczno-ekonomicznego, zachowań rodziców oraz stanu odżywiania. Wyniki uzyskane w ramach projektu z pewnością pozwolą lepiej zrozumieć mechanizmy stojące za powstawaniem chorób rozwojowych, jak również pomogą stawiać trafniejsze diagnozy i opracowywać nowe sposoby leczenia.
Słowa kluczowe
Funkcje wykonawcze, przedszkolaki, kontrola poznawcza, uwarunkowania kulturowe, PREF