Molekularne metody zwalczania chorób przenoszonych przez komary
Komary – główni przedstawiciele stawonogów żywiących się krwią – atakują człowieka i inne zwierzęta stałocieplne. Komary są odpowiedzialne za przekazywanie pasożytów i wirusów, wywołując szeroką gamę chorób, w tym malarię i gorączkę Zachodniego Nilu. Przez ostatnie 45 lat podstawową metodą zwalczania komarów było stosowanie chemicznych pestycydów, takich jak dichlorodifenylotrichloroetan (DDT), a chlorochina, lek przeciwmalaryczny, ograniczyła śmiertelność związaną z malarią. Jednakże szkodliwe skutki uboczne pestycydów i pojawienie się komarów odpornych na działanie leków wskazują na potrzebę opracowania alternatywnych metod. Kontrola innych stawonogów, takich jak kleszcze i roztocza, polegała na identyfikacji i użyciu ukrytych antygenów jako kandydatów do szczepionek. Podobne podejście zastosowano w finansowanym przez UE projekcie MOSQUITOBLOCK (Integrated biomolecular methods to control mosquito-borne diseases), którego celem była identyfikacja ukrytych antygenów w różnych gatunkach komarów i ocena możliwości ich wykorzystania do produkcji szczepionek. Ostatecznym celem było powstrzymanie rozprzestrzeniania się chorób przenoszonych przez komary w skali globalnej. Naukowcy zidentyfikowali proteazy odpowiedzialne za trawienie składników białkowych znajdujących się w krwi, takich jak białko błonowe – witelina, białko prekursorowe podobne do trypsyny i chymotrypsyny II występujące u komara egipskiego (Aedes aegypti), a także jelitowa esteraza 1, białko przenoszące sterole 2 wariant 1 oraz prekursor trypsyny występujące u komara z gatunku Culex quinquefasciatus. Białka, takie jak wczesna trypsyna, witelina i białko przenoszące sterole 2 wariant 1 występujące u komarów Aedes i Culex, pomyślnie wprowadzono do systemu ekspresji bakterii, przeprowadzono ekspresję i oczyszczono z kultur E.coli. Oczyszczone antygeny zostały wykorzystane do produkcji przeciwciał, a uzyskane przeciwciała zostały zweryfikowane w warunkach in vitro pod kątem ich zdolności do hamowania rozwoju i zwalczania komarów. Badanie MOSQUITO BLOCK umożliwiło identyfikację antygenów będących kandydatami do szczepionek przeciw komarom. Biorąc pod uwagę fakt, iż choroby przenoszone przez komary występują na ponad 50% powierzchni kuli ziemskiej, szczepionka przeciw komarom przyniosłaby ogromne korzyści oraz znacznie poprawiłaby sytuację społeczno-gospodarczą.
Słowa kluczowe
Choroby przenoszone przez komary, antygen, szczepionka, MOSQUITOBLOCK, proteaza
