Rozpuszczalniki przyjazne dla środowiska
Rozpuszczalniki to ciecze zdolne do tworzenia roztworu po zmieszaniu z innymi substancjami, a większość produkowanych na świecie rozpuszczalników wykorzystywana jest w sektorze powłok, farb drukarskich i klejów. Ze względu na charakter procesów stosowanych w tym przemyśle, większa część zużywanych rozpuszczalników uwalniana jest do atmosfery. To z kolei negatywnie odbija się na środowisku naturalnym. W związku z tym istnieje pilna potrzeba ukierunkowania branży na zrównoważony rozwój i wdrożenia rozpuszczalników pochodzenia biologicznego – a więc produkowanych z zasobów odnawialnych. W UE rynek rozpuszczalników osiągnął w 2010 roku poziom 5 milionów ton, co stanowiło jedną czwartą rynku globalnego. Jednak zaledwie 12,6% tej sumy (0,63 miliona ton) stanowiły rozpuszczalniki pochodzenia biologicznego. Oczekuje się, że odsetek tego rodzaju rozpuszczalników będzie wzrastać rocznie o 4,8%, aby do 2020 roku wynieść 1,1 miliona ton. W odpowiedzi na tę rosnącą potrzebę badacze uczestniczący w finansowanym z funduszy unijnych projekcie ECOBIOFOR (Ecopaint bio-based formulations) opracowali nowe rozpuszczalniki o trzech ważnych cechach. Po pierwsze, są to substancje pochodzenia biologicznego, po drugie ich synteza odbywa się zgodnie z zasadami zielonej chemii, a po trzecie cechuje je obniżona emisja związków organicznych. Aby osiągnąć ten cel, naukowcy sprawdzili możliwości produkcji rozpuszczalników z zasobów odnawialnych w drodze procesów biotechnologicznych i chemicznych opartych na zasadach zielonej chemii. Zielona chemia to koncepcja zakładająca projektowanie procesów i produktów chemicznych w taki sposób, aby ograniczyć – lub całkowicie wyeliminować – wykorzystywanie i powstawanie niebezpiecznych substancji. Skuteczne przeniesienie opracowanych procesów biotechnologicznych na szeroką skalę przemysłową w znaczący sposób wpłynie na europejski przemysł, przyczyniając się do zmniejszenia zużycia energii i wody oraz ograniczenia ilości odpadów w porównaniu z tradycyjnymi (chemicznymi) procesami produkcji. Trzy przygotowane przez zespół projektowy rozpuszczalniki pochodzenia biologicznego, tj. octan bioetylu, octan biobutylu i glikol biobutylu, oraz nowy rozcieńczalnik reaktywny uzyskany z olejów roślinnych mogą być wykorzystane do produkcji różnego rodzaju powłok – glikol do powłok wodorozcieńczalnych, a pozostałe do rozpuszczalnikowych. Tym samym zaproponowane substancje mogą zastąpić używane obecnie rozpuszczalniki na bazie ropy naftowej. Przyczyni się to do osiągnięcia bardziej zrównoważonych modeli produkcji i konsumpcji we wspomnianym sektorze. Rezultaty projektu ECOBIOFOR zapewnią wsparcie małym i średnim przedsiębiorstwom planującym rezygnację z procesów tradycyjnych na rzecz produkcji opartej na zasobach odnawialnych. Firmy te są również gotowe wprowadzić do stosowanych receptur bardziej ekologiczne składniki. Inicjatywa przyczyniła się do opracowania rozwiązań lepiej służących zrównoważonemu rozwojowi, które zarówno pod względem technicznym, jak i ekonomicznym dostosowane są do potrzeb sektora powłok, farb drukarskich i klejów. Jednocześnie zapewniła ona także nowe możliwości rozwoju innowacyjnych rozwiązań stanowiących odpowiedź na potrzeby branży w zakresie wprowadzenia produktów bardziej przyjaznych dla środowiska.
Słowa kluczowe
Rozpuszczalniki, powłoki, zrównoważony rozwój, zasoby odnawialne, ECOBIOFOR, zielona chemia
