Warianty genów odpowiedzialne za choroby układu sercowo-naczyniowego
Powszechnie wiadomo, że występowanie miażdżycy w rodzinie znacząco zwiększa ryzyko zachorowania na choroby układu sercowo-naczyniowego. Jednakże dopiero ostatnie badania asocjacyjne całego genomu dostarczyły niezbędnych dowodów genetycznych. Obecnie z objawami choroby powiązano ponad 90 loci ryzyka choroby wieńcowej i kilka loci genetycznych. Niektóre ze zidentyfikowanych genów oddziałują za pośrednictwem znanych czynników ryzyka, takich jak lipidy, jednak w przypadku większości wariantów ryzyka konieczne są dalsze badania nad ich powiązaniami z miażdżycą tętnic. Uczestnicy finansowanego przez UE wspólnego projektu CVGENES-AT-TARGET przeanalizowali istniejące wyniki badań genetycznych populacji, chcąc zidentyfikować i scharakteryzować mające znaczenie terapeutyczne cele w leczeniu miażdżycy. Wykorzystując podejście in silico do danych omicznych, badacze określili, które geny i szlaki sygnałowe mogą być zaangażowane w mechanizmy prowadzące do wystąpienia CAD czy udaru. W drodze metaanalizy rozpoznano łącznie 16 nowych loci ryzyka choroby wieńcowej objawiających się wspólnym polimorfizmem pojedynczego nukleotydu i wywołujących określone procesy biologiczne w ścianach komórkowych. Szczególną uwagę naukowców zwrócił wariant genu regulującego ekspresję deacetylazy histonowej 9 (HDAC9) oraz jego oddziaływanie na ryzyko sercowo-naczyniowe. Odkryto, że HDAC9 wraz z ośmioma innymi genami-kandydatami, ma wpływ na występowanie miażdżycy, jej rozwój oraz morfologię blaszek miażdżycowych w modelach mysich. Badacze scharakteryzowali funkcjonalnie dwa dodatkowe szlaki sygnałowe na poziomie komórkowym, jak również w zwierzęcych modelach tej choroby oraz w tkankach pobranych od pacjentów. Zidentyfikowano małe molekuły zakłócające szlaki odpowiedzialne za CAD/udar, a następnie sprawdzono ich skuteczność na myszach ze skłonnością do miażdżycy. Co ciekawe, niektóre ze zidentyfikowanych loci są powiązane również z innymi chorobami i cechami. Ten fakt stanowi podstawę do kontynuacji badań nad związkiem między zaobserwowaną plejotropią a patogenezą miażdżycy tętnic i zdarzeń niedokrwiennych. Dodatkowo celem zbadania zależnych od płci manifestacji choroby wieńcowej konsorcjum przeprowadziło szczegółową metaanalizę wyników badań całego chromosomu X pochodzących od dziesiątków tysięcy pacjentów i grup kontrolnych. Jednakże jak dotąd nie wykryto żadnych powiązań między wariantami chromosomu X a chorobą wieńcową. Podsumowując, projekt CVGENES-AT-TARGET dostarczył cennych danych na temat genów i mechanizmów regulatorowych powiązanych z loci ryzyka choroby wieńcowej, a także pozwolił poznać mechanistyczne aspekty miażdżycy tętnic. Zgromadzone informacje zwiększyły dostępną wiedzę na temat patofizjologii chorób układu sercowo-naczyniowego i otwarły nowe możliwości w zakresie rozwoju nowoczesnych terapii.
Słowa kluczowe
Choroba wieńcowa, udar, loci ryzyka, CVGENES-AT-TARGET, HDAC9
