Nowe wskaźniki umożliwiające ocenę wpływu konsumpcji na środowisko naturalne
W odpowiedzi na postępującą degradację środowiska naturalnego decydenci polityczni apelują o opracowanie wskaźnika, który pozwoliłby na monitorowanie obciążenia środowiska przez ostateczną konsumpcję produktów i usług. Obecnie jednak złożony charakter tego wpływu uniemożliwia ujęcie go w formie pojedynczych danych liczbowych. Oznacza to, że konieczne jest opracowanie kilku wskaźników śladu środowiskowego, które ponadto pozwolą nam uniknąć przenoszenia obciążenia zarówno z jednego regionu na inny, jak i pomiędzy poszczególnymi dziedzinami zajmującymi się ochroną środowiska. Dzięki dofinansowaniu z UE naukowcy uczestniczący w inicjatywie THUNDER (Through understanding of socioeconomic metabolism towards sustainability) stworzyli wskaźniki śladu środowiskowego, które łączą obciążenie środowiska wywołane przez łańcuch produkcyjny z konsumentami końcowymi. Zespół projektu THUNDER opracował spójny zestaw wskaźników umożliwiający monitorowanie złożonego wpływu człowieka na środowisko naturalne. Wspomniane wskaźniki obejmują cały łańcuch produkcyjny artykułów konsumpcyjnych i wskazują obciążenie globalne bez odniesienia do granic państwowych. Przygotowane wskaźniki powstały w oparciu o trzy koncepcje skupiające się na granicach planetarnych, ocenie wpływu wywieranego przez cały okres cyklu życia oraz śladach środowiskowych w ujęciu jednostkowym. Należą do nich między innymi ślad węglowy, potencjalna produkcja pierwotna netto, zmniejszone stężenie ozonu w stratosferze, smog, toksyczność oraz niedobory wody i minerałów. Następnie uczeni obliczyli wartości wskaźników śladu środowiskowego, wykorzystując w tym celu rozszerzoną pod kątem środowiskowym wieloregionalną analizę przepływów międzygałęziowych (EE-MRIO). Zestaw wskaźników został do niej częściowo wdrożony. Kolejny etap prac polegał na dalszym zawężeniu grupy wskaźników do śladu w postaci potencjalnej produkcji pierwotnej netto i śladu w postaci niedoboru wody. Analizę EE-MRIO wykorzystano w celu powiązania i oszacowania tych dwóch wskaźników. W ostatniej fazie projektu przeanalizowano proces globalnego przenoszenia tych śladów przez handel międzynarodowy. Wyniki badań pokazują, że oba wskaźniki śladu środowiskowego produktów importowanych są wyższe w bogatszych krajach. Dzięki osiągnięciom inicjatywy THUNDER w ręce decydentów politycznych trafiły dowody świadczące o wpływie krajowej konsumpcji na środowisko naturalne poza granicami państwa. Opracowany zestaw wskaźników śladu środowiskowego pomoże im ocenić postępy w obszarach związanych z ochroną środowiska i wyznaczyć cele polityki. Projekt podkreślił też rolę handlu międzynarodowego w procesie geograficznego przenoszenia obciążeń dla środowiska naturalnego.
