Khasowie i historia mówiona
Niemal do końca XX wieku wśród Khasów – mniejszości etnicznej zamieszkującej stan Himachal Pradesh w północnych Indiach – panował powszechny analfabetyzm. Z tego powodu w tej społeczności wykształciły się unikalne tradycje przekazów ustnych i rytuałów, pomagające jej zachować swoją kulturę. W ramach finansowanego przez UE projektu NPHH (Narrating the past in the Hindu Himalayas: On social memory in south Asian oral traditions) przeanalizowano tradycje kultywowane przez Khasów. W tym celu uczeni przeprowadzili terenowe badania etnograficzne, obejmujące lokalną historię i tradycje, jak również analizy bibliograficzne. Zespół uzyskał dostęp do dokumentów Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej oraz brytyjskiego rządu Indii wydanych po 1858 roku. Badacze odkryli, jak duże znaczenie miała dla Khasów pamięć społeczna, co jest ewenementem w kontekście kultury hinduskiej. Ustne przekazy dotyczące zdarzeń historycznych zostały porównane z archiwalną korespondencją i historią lokalną. Na podstawie tego porównania zespół odkrył, że społeczności zamieszkujące Himalaje inaczej postrzegają przeszłość i jej znaczenie dla teraźniejszości. Różnice występujące między poszczególnymi społecznościami są dość znaczne. Wydarzenia historyczne opisane przez brytyjskich obserwatorów w dużym stopniu odróżniają się od lokalnych opisów tych samych wydarzeń, co wskazuje na odmienny poziom zrozumienia historycznych związków przyczynowo-skutkowych. Te różnice doprowadziły do powstania sprzecznych ze sobą interpretacji historii. Światopogląd Khasów uwzględnia te różnice. Badacze doszli do wniosku, że praktyki Khasów przeczą zachodnim teoriom, wg których brak świadomości historycznej w kulturze hinduskiej wynika z ich rozumienia cykliczności czasu. Analizując przekazywane ustnie opowieści, zespół NPHH odkrył, że każda ze społeczności zamieszkujących tereny górskie rozumie swoją przeszłość w wyraźnie zdefiniowany, ale zdecydowanie odmienny sposób. Mityczne podstawy obecnych wierzeń Khasów oraz sposoby przedstawiania historii pokazują, że oddzielne społeczności zostały w późniejszym czasie zasymilowane przez główny nurt kultury hinduskiej. Khasowie dobrze znają swoją przeszłość, co jest nieustannie widoczne w sposobie, w jaki radzą sobie z teraźniejszymi wydarzeniami. Udział w konferencji w 2014 roku pomógł zespołowi stworzyć nową sieć współpracy. Uzyskane wyniki przedstawiono na kolejnych konferencjach w 2015 roku oraz w kilku skryptach. W artykułach, które zostaną opublikowane w 2018 roku, opisano ewolucję nowej tożsamości regionalnej wśród społeczności zachodnich Himalajów na początku epoki kolonialnej. Badacze współpracowali też przy produkcji dwóch filmów dokumentalnych. Uzyskane podczas projektu wyniki dostarczyły nowych informacji na temat postrzegania czasu.
Słowa kluczowe
Khasowie, historia mówiona, Hindu, NPHH, Himalaje, pamięć społeczna
