Nowe spojrzenie na pomiary wysiłku słuchowego
Upośledzenie słuchu to jedno z najczęstszych ograniczeń powodujących wycofywanie się osób starszych z życia społecznego. Ubytki słuchu mają negatywny wpływ na wydajność pracy, zwiększają stres, powodują częstsze przebywanie pracowników na zwolnieniu lekarskim i przechodzenie na wcześniejszą emeryturę, a także wydłużają czas rekonwalescencji ze względu na zwiększony wysiłek słuchowy i brak energii. Aby lepiej poznać zależność między zmęczeniem i brakiem energii w normalnym życiu musimy dowiedzieć się, co tak naprawdę składa się na wysiłek słuchowy. Z tego powodu uczestnicy finansowanego z funduszy UE projektu LISTEN sprawdzili, które z obecnych i nowych technologii wspomagania słuchu najskuteczniej redukują wysiłek niezbędny do prawidłowego zrozumienia mowy. „W ramach projektu przeszkolono dwóch młodych badaczy wysłanych następnie na specjalistyczne szkolenia do największych producentów aparatów słuchowych w Europie” mówi prof. Sophia Kramer, koordynator projektu. „Udało nam się także opracować nowe strategie i procedury niezbędne do dalszego rozwijania technologii wspomagania słuchu i oceny wyników pomiarów”. Młodzi badacze skupili się na wykorzystaniu pupilometrii – badania polegającego na pomiarze wielkości i reakcji źrenicy z wykorzystaniem zdjęć w podczerwieni. „Zmiana średnicy źrenicy w reakcji na różne bodźce lub zadania przy kontrolowanym poziomie oświetlenia pozwala określić jak bardzo wymagające jest zadanie. Z reguły im trudniejsze zadanie, tym bardziej źrenica się rozszerza” – wyjaśnia prof. Kramer. Większa czułość przy badaniu rozumienia mowy Badacze stworzyli nowy sposób oceny stopnia, w jakim rozwiązania wspomagające, np. aparaty słuchowe, zmniejszają wysiłek słuchowy. Do tej pory w badaniach i pracach rozwojowych nad aparatami słuchowymi stosowano tylko audiometrię tonalną, czasami połączoną z tradycyjnymi systemami rozumienia mowy. Jednak zdaniem prof. Kramer „tradycyjnym układom rozpoznawania mowy brakuje czułości umożliwiającej ich zastosowanie w spokojniejszym, cichszym otoczeniu, z tego powodu wyniki testów bazujących na rozumieniu mowy nie mogą służyć jako podstawa do oceny korzyści wynikających ze stosowania aparatu słuchowego”. Dalsze badania nad pupilometrią jako alternatywną metodą pomiaru pokazały, jak zmienia się wysiłek słuchowy – przy włączonych i wyłączonych aparatach słuchowych – w całym zakresie codziennych dźwięków, od tych całkowicie uniemożliwiających zrozumienie wypowiadanych słów po te, które nie przeszkadzają w rozumieniu. Zamiast odtwarzać warunki odpowiadające głośnemu lub sprawiającemu trudności otoczeniu, z jakimi mamy styczność każdego dnia, zespół LISTEN skupił się na gromadzeniu danych dotyczących bardziej realistycznych (tj. spokojniejszych i cichszych) sytuacji. „Odkryliśmy, że aparaty słuchowe nie tylko pozwalają lepiej rozumień mowę w hałaśliwym otoczeniu, ale również znacząco zmniejszają wysiłek słuchowy w cichszych warunkach” – twierdzi prof. Kramer. Ogromny wkład w naukę o słuchu Podczas badań nad odruchem źrenicznym odkryto mechanizmy sterujące rozszerzaniem się źrenicy. Badania te ujawniły, że poziom zmęczenia ma wpływ na poziom wysiłku, jaki dana osoba może podjąć. „To odkrycie całkowicie zmieni nasz pogląd na mechanizmy stojące za wysiłkiem słuchowym i rozszerzaniem się źrenicy” – komentuje prof. Kramer. „Wyniki projektu LISTEN mają ogromny wpływ zarówno na środowisko akademickie, jak i przemysłowe, a uzyskana w jego trakcie wiedza i nowe procedury w zakresie pupilometrii już są wykorzystywane w wielu laboratoriach na całym świecie”. Projekt LISTEN przyczynił się do zmiany paradygmatów rządzących nauką o słuchu, przede wszystkim w kontekście metod diagnostycznych używanych do oceny korzyści ze stosowania aparatów słuchowych. Dzięki udziałowi w projekcie młodzi badacze zdobyli wiedzę na temat zagadnień prawnych, możliwości biznesowych, badań i rozwoju oraz organizacji i działania dużych koncernów przemysłowych. Uczestniczyli także w procesie składnia wniosku patentowego i dowiedzieli się, jak wyceniać własne wyniki naukowe. Jak podsumowuje prof. Kramer: „Zapewniliśmy młodym badaczom unikalne środowisko, które pozwoliło im stać się ekspertami w zakresie badań wspierających zdrowe starzenie się w coraz bardziej zależnym od komunikacji społeczeństwie”.
Słowa kluczowe
LISTEN, aparat słuchowy, rozumienie mowy, pupilometria, uszkodzenie słuchu, odruch źreniczny
