Ujawniono nową strategię na temat europejskich bibliotek cyfrowych
W dniu 30 września Komisja Europejska ujawniła strategię udostępniania w Internecie pisemnego i audiowizualnego dziedzictwa Europy. Cyfrowe biblioteki są jednym z najważniejszych przedsięwzięć inicjatywy Komisarz Reding pod nazwą "i2010- Europejskie społeczeństwo informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia", przyjętej przez Komisję 1 czerwca 2005 r. Komisarz ds. Społeczeństwa Informacyjnego i Mediów, Viviane Reding, wyjaśniła: - Bez zbiorowej pamięci jesteśmy niczym i nie osiągniemy niczego. Ona określa naszą tożsamość, korzystamy z niej niezmiennie, gdy uczymy się, pracujemy i odpoczywamy. Od czasów prasy Gutenberga Internet jest najpotężniejszym narzędziem, jakim dysponujemy, służącym do przechowywania i wymiany informacji, więc użyjmy go do udostępnienia materiałów znajdujących się w europejskich bibliotekach i archiwach. Ján Figel', Komisarz ds. Edukacji i Kultury dodał: - Współpraca europejska stanowi oczywistą konieczność w tej dziedzinie: chodzi o zapewnienie ochrony i dostępu do wspólnego dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń. Komunikat Komisji przedstawia wizję tej inicjatywy, i zajmuje się w szczególności zagadnieniami digitalizacji dziedzictwa kulturowego, jego dostępności online i zachowania w formie cyfrowej. Do utworzenia europejskich bibliotek cyfrowych nawoływali na początku tego roku liderzy Francji, Włoch, Hiszpanii, Niemiec, Polski i Węgier w liście do Przewodniczącego Komisji Europejskiej José Manuela Barroso i ówczesnego Przewodniczącego Rady Europejskiej Jean-Claudea Junckera. - Dziedzictwo europejskich bibliotek jest niezrównane pod względem bogactwa i różnorodności - stwierdzili szefowie państw i rządów we wspomnianym liście. - Ale jeśli nie zostanie poddane digitalizacji i udostępnione online, może nie zająć zasłużonego miejsca na mapie wiedzy w przyszłości. Apel o stworzenie europejskiej biblioteki cyfrowej uzyskał poparcie narodowych bibliotek z 19 Państw Członkowskich UE. Tymczasem w grudniu 2004 r. firma Google poinformowała o współpracy z pięcioma ważniejszymi bibliotekami (nowojorską biblioteką publiczną oraz bibliotekami Uniwersytetów: Harwarda, Stanforda, Michigan i Oxford) w celu przekształcenia ich zbiorów w łatwe do przeszukiwania treści cyfrowe poprzez zeskanowanie milionów książek. Teksty będące własnością publiczną (public domain) będą udostępniane w całości dzięki funkcji wyszukiwania za pośrednictwem usługi Google Print. W odniesieniu do tekstów chronionych prawami autorskimi Google będzie współpracować z wydawcami i autorami w celu określenia, w jakim zakresie tekst ma być prezentowany. Ten krok zrodził obawy w wielu krajach europejskich z powodu stale wzrastającej dominacji języka angielskiego i korporacji amerykańskich w Internecie i kulturze globalnej. Google poinformowała ostatnio o zwiększeniu grupy odbiorców usługi Google Print o sześć krajów UE i języków innych niż angielski (holenderski, francuski, niemiecki, włoski, portugalski i hiszpański). Biblioteki i wydawnictwa w tych sześciu krajach mogą obecnie podejmować z Google współpracę w celu umożliwienia przeszukiwania ich książek za pomocą usługi Google Print. W dokumencie roboczym, który dostarcza dalszych informacji podstawowych na temat komunikatu, Komisja przyznaje, że ta "najnowsza inicjatywa firmy Google dotycząca digitalizacji dużych zbiorów z kilku najważniejszych bibliotek wywołała szereg problemów związanych z obecnością europejskiego dziedzictwa kulturowego w Internecie". Komisja ma świadomość, że udostępnienie zasobów europejskich bibliotek i archiwów w Internecie nie będzie prostym przedsięwzięciem. Z jednej strony, istnieją różnorodne materiały - książki, urywki filmów, fotografie, rękopisy, przemówienia i muzyka, z drugiej zaś potrzeba ich wyselekcjonowania spośród tego ogromu zasobów: 2,5 mld książek i oprawionych periodyków w europejskich bibliotekach oraz miliony godzin filmów i obrazów wideo w archiwach stacji nadawczych. Dlatego Komisja proponuje, aby Państwa Członkowskie UE zgodnie dążyły do digitalizacji i ochrony dziedzictwa oraz udostępnienia go ogółowi. Przedstawia pierwszy zbiór działań, które mają być podjęte na poziomie europejskim i zachęca do zgłaszania uwag na temat szeregu zagadnień podczas internetowych konsultacji (termin udzielania odpowiedzi upływa 20 stycznia 2006 r.) Odpowiedzi zostaną ujęte w propozycji zaleceń w sprawie digitalizacji i zachowania zasobów w formie cyfrowej, w celu jej zaprezentowania w czerwcu 2006 r. Komunikat Komisji określa trzy kluczowe obszary działań: digitalizację, dostępność online i zachowanie zasobów w formie cyfrowej. Obecnie, w Państwach Członkowskich realizowanych jest kilka inicjatyw, są one jednak fragmentaryczne. W celu uniknięcia tworzenia systemów, które są ze sobą niezgodne i prowadzą do powielania działań, Komisja proponuje, aby Państwa Członkowskie i główne instytucje kulturalne przyłączyły się do wysiłków UE podejmowanych w celu urzeczywistnienia cyfrowych bibliotek w całej Europie. Zaangażowanie sektora prywatnego i udział partnerstw publiczno-prywatnych stanowią główny element w realizacji tego celu. Ze swojej strony Komisja zintensyfikuje działania koordynujące i zwiększy wkład finansowy za pośrednictwem programów badawczych i programu eContentplus: 36 mln euro przeznaczonych na badania nad rozszerzonym dostępem do dziedzictwa kulturowego i zachowaniem zasobów w formie cyfrowej w ramach piątego zaproszenia do składania ofert w szóstym programie ramowym (6. PR). Komisja planuje, że w ramach 7. PR zostaną przyspieszone badania nad digitalizacją, zachowaniem zasobów w formie cyfrowej i dostępem do treści kulturalnych. W latach 2005-2008, również program eContentplus, z budżetem w wysokości 60 mln euro, będzie przyczyniał się do stworzenia krajowych zbiorów cyfrowych i interoperacyjnych usług, które będą ułatwiały wielojęzyczny dostęp i wykorzystanie materiałów o charakterze kulturowym. Wyniki konsultacji internetowych na temat zagadnień digitalizacji i zachowania zasobów w formie cyfrowej (2005 r.) zostaną wykorzystane w zaleceniach Komisji (2006 r.). Wyniki posłużą także jako materiał do wykorzystania w innych inicjatywach, takich jak przegląd przepisów UE dotyczących praw autorskich (2006 r.) oraz wdrożenie wspólnotowych programów badawczych (2007 r.). Grupa wysokiego szczebla ds. bibliotek cyfrowych będzie świadczyła usługi doradcze na rzecz Komisji w zakresie najlepszych sposobów realizacji określonych zadań na szczeblu europejskim.