Inicjatywy ERA-NET i Artykul 169 beda rozszerzone w 7. PR
W nowej broszurze pt. "Sieci w Europejskiej Przestrzeni Badawczej" ("Networking the European Research Area") Komisja informuje o zaawansowaniu prac nad kwestią wdrażania dwóch instrumentów przewidzianych do koordynowania programów krajowych - ERA-NET i Artykuł 169 - oraz sugeruje, że w 7. PR prawdopodobnie nastąpi ich wzmocnienie. Projekt ERA (Europejska Przestrzeń Badawcza)-NET został opracowany z myślą o wsparciu koordynacji i wzajemnego otwierania krajowych i regionalnych programów badawczych. Możliwe jest zastosowanie podejścia etapowego - partnerzy będą najpierw prowadzić działania "orientacyjne", a następnie opracowywać wspólne programy badawcze. Komisja jest zadowolona z zainteresowania wywołanego zaproszeniem do składania wniosków - szacuje się, że do końca realizacji 6. PR powstanie i będzie funkcjonować około 75 sieci ERA-NET, a 96,2 procent podmiotów uczestniczących obecnie w projektach to instytucje rządowe, międzynarodowe lub organizacje non-profit. Obszary tematyczne, na których koncentrują się sieci ERA-NET to między innymi starzenie się populacji i problemy z tym związane, badania nad transportem oraz współpraca naukowa z Chinami. CO-REACH jest jedną z największych inicjatyw ERA-NET, skupiającą instytucje naukowe, które nawiązały dwustronne kontakty z Chinami. Koordynacja taka powinna stworzyć podstawy do analizy osiągnięć i wyzwań towarzyszących współpracy transnarodowej. Jak dotychczas, najpopularniejszymi zagadnieniami podejmowanymi przez inicjatywy ERA-NET są technologie przemysłowe, transport, technologia informacyjna i innowacje - dziedziny te są przedmiotem zainteresowania 32 procent sieci. Tuż za nimi plasuje się środowisko i energetyka (31 procent), następnie z dużo niższym wynikiem nauki przyrodnicze (17 procent), nauki humanistyczne i społeczne (12 procent) oraz badania podstawowe i współpraca międzynarodowa (8 procent). Informacje o poszczególnych sieciach ERA-NET można znaleźć w najnowszej serii arkuszy informacyjnych dotyczących projektów ERA-NET. Mimo tak dużego zainteresowania Komisja zadecydowała, że mogą być konieczne dalsze bodźce zachęcające uczestników do przygotowywania wspólnych zaproszeń do składania wniosków. Z tą myślą zaproponowano nowy element 7. PR, nazwany ERA-NET Plus, który ułatwi gromadzenie funduszy na organizację wspólnych zaproszeń do składania wniosków. W ramach 7. PR partnerzy istniejących projektów będą zachęcani do ich rozwijania, a system ERA-NET zostanie rozbudowany. Promowane będzie uczestnictwo krajowych i regionalnych ministerstw przygotowujących programy badawcze. Działania te mają na celu stymulowanie mniej aktywnych krajów do czynnego udziału w rozwoju ERA za pośrednictwem projektów ERA-NET. Artykuł 169 zastosowano dotychczas tylko na potrzeby jednego projektu - Partnerstwa między Europą a Krajami Rozwijającymi się w zakresie Badań Klinicznych (European and Developing Countries Clinical Trials Partnership - EDCTP). Artykuł 169 zezwala Unii Europejskiej na uczestnictwo w tym projekcie, który jest realizowany przez partnerów z kilku krajów i organizacji. Korzystając z tej możliwości, UE wniosła wkład w wysokości jednej trzeciej budżetu projektu, wynoszącego 600 mln euro. EDCTP integruje w jednym wspólnym programie doświadczenia wszystkich uczestniczących krajów w dziedzinie badań i praktyki klinicznej. W ramach programu prowadzone są obszerne, koordynowane badania kliniczne in-situ na potrzeby opracowywania nowych leków, szczepionek, środków bakteriobójczych i narzędzi diagnostycznych do wykorzystania w leczeniu HIV/AIDS, malarii i gruźlicy. Jest to inicjatywa długoterminowa, której czas realizacji przewidziano na 10-20 lat. Komisja jest przekonana, że to działanie pilotażowe dowiodło możliwości zastosowania artykułu 169, a także wykazało wynikające z niego wyzwania. Planowane jest szersze stosowanie tego instrumentu w 7. PR w przypadkach, w których zostanie on uznany za bezsprzecznie najwłaściwszy środek. Przewiduje się realizację trzech lub czterech inicjatyw działających na podstawie artykułu 169 w dziedzinach, które zostaną dopiero określone. Możliwe jest przekształcenie zaawansowanych sieci ERA-NET w inicjatywy wykorzystujące zapisy artykułu 169. Jednakże tworzenie nowych inicjatyw z wykorzystaniem tego mechanizmu może trwać dość długo, ponieważ wnioski muszą być zaaprobowane przez Parlament Europejski i Radę. We wstępie do broszury, Komisarz ds. Nauki i Badań Janez Potocnik podkreśla znaczenie inicjatyw takich jak ERA-NET i Artykuł 169 dla przyszłości konkurencyjności europejskiej. �Jeżeli Europa chce pozostać konkurencyjna w warunkach postępującej globalizacji gospodarki i jednocześnie zachować swój model społeczeństwa, nie ma innego wyjścia niż stać się dynamicznym społeczeństwem opartym na wiedzy. Europejskie programy badawcze są ważną i niezbędną siłą napędową w tym kierunku. Ale są one tylko jednym ze elementów całości. W rezultacie okaże się, że integracja naszych zasobów będzie najskuteczniejszym sposobem na osiągnięcie przełomowego i długotrwałego postępu,� czytamy we wstępie Komisarza.