Potrzebne sa nowe modele nauki, stwierdzaja uczestnicy Swiatowego Forum Nauki
W dniu 12 listopada w Budapeszcie na Węgrzech zakończyło się Drugie Światowe Forum Nauki, na którym osiągnięto porozumienie w sprawie potrzeby utworzenia platformy dla dialogu na temat badań naukowych, która skupiałaby naukowców, przedstawicieli środowisk opiniotwórczych i decydentów. W Forum uczestniczyli wybitni przedstawiciele środowisk akademickich, politycy i członkowie międzynarodowej społeczności naukowej, w tym laureat Nagrody Nobla Torsten Wiesel i Komisarz ds. Nauki i Badań UE Janez Potocnik. Spotkanie zgromadziło 500 uczestników z 80 krajów w celu omówienia roli etyki i odpowiedzialności w nauce. Panowała jednomyślność co do potrzeby rozpatrywania nauki we właściwym kontekście poprzez zastanowienie się nad jej aspektami etycznymi; drugim elementem osiągniętego porozumienia było duże znaczenie kształcenia przyszłych pokoleń. Inne zagadnienia etyczne, na które zwrócono uwagę podczas Forum, obejmowały zwiększający się dystans dzielący bogate czy nowe kraje budujące społeczeństwa oparte na wiedzy i resztą świata, a także dylematy etyczne związane z biotechnologią i zagrożenia tkwiące w badaniach nad genetyką człowieka. W efekcie Forum sformułowano następujące wnioski i rekomendacje: - ze względu na złożoność dzisiejszej nauki istnieje potrzeba ukształtowania na nowo relacji pomiędzy środowiskami akademickimi, ośrodkami władzy, sektorem gospodarczym i innymi podmiotami funkcjonującymi w społeczeństwie. Proces ten z kolei wymaga nowych modeli finansowania nauki oraz kształcenia i przekazywania informacji w tym obszarze, - aby w pełni wykorzystać możliwości w zakresie tworzenia zdolności, powinna mieć miejsce światowa wzajemna wymiana doświadczeń i dobrych praktyk, - zasadniczą sprawą jest rozwijanie wzajemnego zrozumienia, aby wypełnić przestrzeń kulturową dzielącą naukę i sektor gospodarczy; szczególną uwagę należy zwrócić na wzajemne powiązania, współzależność, etykę i wartości ludzkie, - szybko powiększające się różnice w zakresie potencjału, wiedzy i osiągnięć w dziedzinie nauki i technologii, dzielące różne kraje i regiony, powinny być zlikwidowane poprzez zacieśnienie współpracy na linii Południe-Południe oraz Południe -Północ, - należy uznać nieodłączne wartości ekologiczne, w tym pojęcie szerokiej społeczności, z którą wspólnie korzystamy z naszej planety, a także potrzebę utrzymania potencjału ewolucyjnego samego życia, - nigdy nie jest zbyt wcześnie, aby rozbudzić zainteresowanie dzieci kwestiami naukowymi - a gdy raz się tym przejmą, staną się nową generacją o zdecydowanie lepszym rozumieniu nauki. W swoim wystąpieniu na Światowym Forum Nauki Janez Potocnik podkreślił kluczowe wartości, które są ostoją nauki w społeczeństwach europejskich: prawdę, postęp i odpowiedzialność, wyrażając pełne poparcie Komisji Europejskiej dla inicjatyw wspierających wzajemne relacje pomiędzy nauką i społeczeństwem. Komisarz wskazał na proces walidacji wiedzy naukowej w warunkach poza-laboratoryjnych jako na decydującą fazę, w której uwzględniane są pytania stawiane przez laików i przedstawicieli innych dyscyplin; w ten sposób staje się ona centralnym elementem sprawowania rządów w europejskim społeczeństwie opartym na wiedzy. - Jak mówimy, uczymy się żyć w środowisku zbiorowości, w którym nauka musi być w pełni akceptowana i mocno ugruntowana w centrum debat publicznych. W tworzeniu polityki zastosujmy mieszankę entuzjazmu i sceptycyzmu, która sprawia, że badania naukowe są tak potężne, a my Europejczycy - tak dumni z naszego dziedzictwa naukowego - stwierdził na zakończenie. Natomiast profesor Wiesel skupił się na metodach współpracy pomiędzy naukowcami i osobami odpowiedzialnymi za tworzenie polityki. Przedstawił on w zarysie niektóre niedawne niepowodzenia w komunikowaniu się nauki z ośrodkami władzy i ze społeczeństwem, czyli kwestie roślin i środków spożywczych genetycznie zmodyfikowanych, debatę na temat komórek macierzystych oraz walkę z AIDS, dowodząc, że w większości tych przypadków niedostateczne zrozumienie przez opinię publiczną możliwych korzyści i zagrożeń wynikających z nowych osiągnięć doprowadziło do niewłaściwej polityki publicznej. W opinii laureata Nagrody Nobla, wdrożenie kompleksowych środków opartych na badaniach naukowych, będące zadaniem władz rządowych, oraz poprawa jakości i warunków kształcenia w sferze nauki, jak również tworzenie wspólnoty społeczności naukowej, które są obowiązkami naukowców, stanowią najlepsze metody rozwiązywania głębokich problemów społecznych, łącznie z zagrożeniem wojną biologiczną i ochroną praw człowieka. W swoim końcowym przemówieniu węgierski premier Ferenc Gyurcsány podkreślił fakt, że chociaż ludzkość powołała instytucje międzynarodowe zajmujące się światowymi zagadnieniami handlowymi i finansowymi, nie zdołała utworzyć skutecznych ponadnarodowych organizacji rozwiązujących problemy zagrażające naszemu stylowi życia, takich jak globalne ocieplenie. - Nauka powinna udzielić odpowiedzi na pytanie, kim jest istota ludzka, jak ludzie różnych wyznań, o różnych tradycjach kulturowych i etnicznych mogliby ze sobą współpracować - stwierdził. - Nauka nie powinna istnieć tylko sama dla siebie, powinna przyczyniać się do ochrony tradycyjnych wartości i poznawania nowych, a także ich realizacji w naszym stale zmieniającym się świecie.