Panstwa czlonkowskie prezentuja swe najwazniejsze wyzwania stawiane przez strategie lizbonska
W dniach 16 i 17 marca podczas Europejskiego Szczytu Biznesu w Brukseli przedstawiciele wszystkich 25 państw członkowskich UE przedstawili kluczowe priorytety i wyzwania stawiane ich krajom przez strategię lizbońską, przy czym powracającym motywem było doskonalenie środowiska sprzyjającego pracom badawczo-rozwojowym i innowacyjności. Podczas jednej sesji poproszono przedstawicieli Belgii, Estonii, Luksemburga, Szwecji i Włoch o przedstawienie kilku najważniejszych elementów ich krajowego programu reform. Chociaż większość z reprezentantów wskazywała na potrzebę zwiększenia wsparcia dla badań i rozwoju (B+R) oraz innowacji, odmienne warunki krajowe powodują, że w każdym przypadku charakter wyzwania jest inny. Najbardziej jest to widoczne podczas porównania między Szwecją i Estonią. W 2003 r. Szwecja zainwestowała w B+R większy odsetek swojego PKB niż jakikolwiek inny kraj w Europie, i zdaniem wicepremiera Bosse Ringholma, wyzwaniem jest utrzymanie tej czołowej pozycji. - Obecnie zajmujemy czołową pozycję na świecie, wydatkując ponad cztery procent PKB na badania. Lecz dzisiejszy sukces nie jest gwarancją jutrzejszej pozycji i z tego względu wyznaczyliśmy cel krajowy polegający na dalszym podnoszeniu wydatków na badania - powiedział wicepremier Ringholm. Aby dopełnić już wysokie wydatki sektora prywatnego na B+R w Szwecji, rząd zamierza zwiększyć publiczne nakłady na badania do poziomu jednego procenta PKB. Przy takim bogactwie zasobów na cele B+R jednym z kluczowych wyzwań stojących przed Szwecją jest przygotowanie wystarczającej liczby badaczy i naukowców, którzy mogliby te środki wykorzystać. Z tego powodu integralną częścią szerszej szwedzkiej strategii na rzecz innowacji jest cel zwiększenia do 50 procent odsetka obywateli posiadających wyższe wykształcenie. Tymczasem wyzwania stojące przed Estonią są nieco odmienne. Chociaż kraj ten inwestuje więcej w B+R niż większość nowych państw członkowskich z wyjątkiem Czech i Słowenii, w 2003 r. nakłady te stanowiły zaledwie 0,77 procent PKB. Zdaniem dyrektora estońskiego Sekretariatu ds. UE Keita Kasemetsa, głównym wyzwaniem jest próba podwyższenia bardzo niskich nakładów sektora prywatnego na B+R, a teraz pojawiają się oznaki postępu w tej dziedzinie. Występują jednak pewne kwestie, które wydają się być wspólne dla większości krajów. - My również potrzebujemy badaczy, dlatego zapewniamy wsparcie dla uniwersytetów i infrastruktur, aby skłonić młodych ludzi do zajęcia się B+R - oznajmił Keit Kasemets. Jest on przekonany, że ponieważ Estonia zainicjowała proces reform gospodarczych w latach 1990., jeszcze przed ogłoszeniem przez UE strategii lizbońskiej, kraj ten ma wolę i doświadczenie niezbędne do realizacji własnej strategii reform. Belgijski sekretarz stanu do spraw europejskich Didier Donfut uważa, że praktyki i priorytety jego kraju na ogół są zgodne z szerszymi praktykami i priorytetami UE. Z pewnością proces unowocześniania ram regulacyjnych poprzez upraszczanie lub znoszenie uciążliwych przepisów, będący przedmiotem szczególnego zainteresowania w Belgii, jest również kluczowym priorytetem na poziomie UE. Didier Donfut przyznał jednak, że chociaż od spotkania Rady Europejskiej w Barcelonie w 2001 r. UE dąży do zwiększenia łącznych nakładów na B+R, próba zmniejszenia belgijskiego budżetu publicznego miała wpływ na wysokość publicznych inwestycji w B+R. - Belgia nie jest najgorsza pod względem B+R, lecz mamy świadomość, że dzieje się tak głównie dzięki sektorowi prywatnemu - powiedział Didier Donfut. Jego zdaniem odpowiedź na to wyzwanie powinna być koordynowana na poziomie UE. - Konieczna jest kompleksowa strategia w dziedzinie B+R - wszyscy musimy zdawać sobie sprawę, że B+R muszą być istotą naszej przyszłej współpracy. Wyzwania stojące przed Luksemburgiem, jednym z najmniejszych państw członkowskich UE, są charakterystyczne dla kraju mającego zaledwie 450 000 ludności, w którym ponad połowa zatrudnionych pochodzi z zagranicy. Niemniej jednak, jak uważa minister gospodarki i handlu zagranicznego Jeannot Krecké, utrzymanie wysokiej jakości infrastruktury dla B+R i innowacji jest wciąż krajowym priorytetem. Bez względu na wielkość środków przydzielonych na badania i innowacje, skuteczne opracowywanie nowych produktów jest jednak uzależnione od odpowiedniej ochrony praw własności intelektualnej, co obecnie, jak mówi Jeannot Krecké, stanowi problem. Minister powiedział, że bez większego poparcia dla wspólnotowego patentu Europa nie może liczyć na przyciągnięcie wysokowartościowych towarów i usług. Odnosząc się do trzyprocentowego celu UE w zakresie nakładów na badania, Jeannot Krecké stwierdził: - Nie powinniśmy martwić się zbytnio o cele na poziomie trzech procent - liczy się jakość badań. Włochy także mają swoje własne szczególne problemy do przezwyciężenia, a minister ds. polityki europejskiej Giorgio La Malfa przedstawił zwłaszcza różnice w rozwoju gospodarczym pomiędzy północą i południem kraju. Na północy wskaźnik bezrobocia osiąga około trzech procent, natomiast na południu mieści się w przedziale 15-20 procent. Giorgio La Malfa powiedział, że jednym ze sposobów, dzięki którym rząd ma nadzieję zmniejszyć te dysproporcje, jest kierowanie znaczących środków na edukację, naukę i innowacje na południu kraju. Zważywszy, że w 2002 r. we Włoszech łączne nakłady na B+R wyniosły 1,16 procent PKB, rząd uważa, że podwyższenie tego wskaźnika do 2,5 procent PKB w 2010 r. jest założeniem bardziej realistycznym niż określona przez UE wielkość trzech procent. Minister La Malfa stwierdził na zakończenie, że w celu skoncentrowania inwestycji w innowacyjnych obszarach badań uruchomiono 12 programów w dziedzinach takich, jak zdrowie, przestrzeń powietrzna i kosmiczna, materiały i oszczędzanie energii. Tak więc chociaż konkretne okoliczności i strategie w poszczególnych państwach członkowskich bardzo się różnią, podobnie jak stosowane podejścia do B+R i innowacji, wszystkie kraje dostrzegają rolę, jaką inwestycje w wiedzę będą odgrywały w osiąganiu celów odnowionej strategii lizbońskiej.
Kraje
Belgia, Estonia, Włochy, Luksemburg, Szwecja