Wedlug badan, do stymulowania zamowien publicznych na innowacje niezbedne jest zaangazowanie polityczne
Jak wskazują nowe badania na temat innowacji i zamówień publicznych, zamówienia na innowacje są równocześnie "niekonwencjonalne i trudne", ale "w wielu krajach Europy i poza nią stopniowo wysuwają się na pierwszy plan". Badania były prowadzone w imieniu Komisji Europejskiej przez niemiecki Fraunhofer Institute for Systems and Innovation Research. W ich trakcie oceniane były systemy zamówień publicznych z 19 krajów, w tym całej piętnastki z wyjątkiem Luksemburga. Znaleziono bardzo niewiele przykładów uogólnionej polityki zamówień publicznych w zakresie innowacji z przypisanymi celami strategicznymi. Znaleziono przykłady dobrej praktyki, ale brak było choćby jednego modelu organizacyjnego przeznaczonego dla wszystkich krajów i sektorów. W raporcie wynikowym zawarto szereg zaleceń, podkreślając, że kluczowymi kryteriami zapewnienia skutecznej polityki jest gromadzenie wiedzy i wspólne ponoszenie ryzyka. Pierwszy czynnik - gromadzenie wiedzy - wymaga współdziałania między użytkownikiem a producentem oraz interaktywnego uczenia się. - W przypadku zamówień publicznych na innowacje, wiedza o potrzebach zamawiającego musi być przekazywana do potencjalnych dostawców, zaś wiedza posiadana przez dostawców o możliwych rozwiązaniach technicznych musi z kolei być przekazywana do zamawiającego - wyjaśniają autorzy raportu. Zamówienia publiczne na innowacje rzeczywiście wymagają większego zakresu współdziałania między zamawiającymi a potencjalnymi dostawcami niż "zwykłe" zamówienia publiczne, na przykład dotyczące materiałów piśmiennych, ponieważ charakterystyka i potrzeby zamawiających są mniej oczywiste. Gromadzenie wiedzy jest również o wiele łatwiejsze i znacznie bardziej efektywne, jeśli w samej instytucji zamawiającej pracownicy dysponują bardzo dobrą wiedzą techniczną pozwalającą na zrozumienie i ocenę potencjalnych rozwiązań. Drugie kryterium, wspólne ponoszenie ryzyka, może być wprowadzone za pośrednictwem "kolejnych odsłon": zanim dojdzie do wdrożenia kompletnego rozwiązania nowego produktu lub systemu, najpierw testowany jest prototyp. W raporcie podkreśla się wagę wczesnego podjęcia decyzji, kto powinien ponosić ryzyko. W jednym z badanych przypadków - brytyjskiego Benefit Card - przeniesienie niemal całego ryzyka na dostawcę doprowadziło do wycofania wszystkich konkurentów z wyjątkiem jednego, dając zamawiającemu niewiele możliwości wyboru. Inne scenariusze zarządzania ryzykiem określone w trakcie badań obejmowały: podział złożonego projektu na oddzielne składniki; rozszerzone procedury negocjacyjne z następującymi po sobie wielokrotnymi etapami dyskusji i zwrotnego przekazywania opinii, a także zachowanie praw własności intelektualnej. Przyglądając się zamówieniom na innowacje w 19 krajach, przedstawiciele Fraunhofer Institute stwierdzili, że: - Z wyjątkiem USA i Wielkiej Brytanii, gdzie polityka jest wyraźnie sformułowana i aktywnie realizowana, zamówienia na innowacje są bardziej wynikiem prawidłowych doraźnych działań politycznych, właściwej kultury i udziału odpowiednich ludzi. Wielka Brytania to jedyne państwo członkowskie UE, które posługuje się strategicznym procesem wykorzystującym zamówienia publiczne do wspierania innowacji. Zamówienia stały się integralną częścią strategii innowacyjnej brytyjskiego departamentu handlu i przemysłu, który dopasowuje do niej swoje struktury i procedury. Holandia i Niemcy zajmują drugi szczebel unijnej drabiny - obydwa kraje są w toku przyjmowania strategicznych praktyk. W Niemczech odbywa się proces zmiany ukierunkowania. W pozostałych krajach debata na temat zamówień na innowacje dopiero się rozpoczyna, wydobywając na światło dzienne istniejące przeszkody. Na przykład, w Austrii i Grecji, dostawcy zwykle wnoszą sprzeciw, jeśli nie uzyskają zamówienia. Powoduje to negatywne nastawienie do podejmowania ryzyka u zamawiających. Zamówienia publiczne na innowacje są, ogólnie rzecz biorąc, bardziej zaawansowane w dwóch sektorach, a mianowicie zrównoważonego rozwoju oraz technologii informacyjnych i komunikacyjnych (TIK). W wyniku badań opracowano szereg zaleceń, w tym dotyczących zapewnienia politycznego zaangażowania, które, jak sugerują autorzy raportu, można najlepiej osiągnąć w kontekście unijnej agendy lizbońskiej. Raport zaleca również regularne dokonywanie ocen i analiz, kształcenie klientów poprzez szkolenia, lobbing prowadzony przez przemysł i innych interesariuszy oraz wykorzystywanie oceny cyklu eksploatacji, uwzględniającej wszystkie bezpośrednie i pośrednie korzyści oraz koszty ponoszone przez cały okres cyklu zamówienia.
Kraje
Austria, Niemcy, Grecja, Niderlandy, Zjednoczone Królestwo