Partnerzy ITER uzgadniają realizację największego projektu naukowego na świecie
W dniu 24 maja partnerzy projektu międzynarodowego eksperymentalnego reaktora jądrowego (ITER) zakończyli trwające od wielu lat negocjacje, uzgadniając, że budowa reaktora syntezy jądrowej w Cadarache we Francji rozpocznie się w 2007 r. Przedstawiciele każdego z siedmiu partnerów spotkali się w Brukseli, aby zaparafować porozumienie stanowiące sygnał do uruchomienia projektu. Porozumienie zostanie teraz poddane procedurze ratyfikacji przez rządy krajowe, a następnie odbędzie się oficjalna uroczystość złożenia podpisów, co pozwoli na rozpoczęcie prac w przyszłym roku. Projekt łączy wysiłki UE, Chin, Indii, Japonii, Korei Południowej, Rosji i Stanów Zjednoczonych, łącznie reprezentujących ponad połowę światowej populacji. Komisarz ds. nauki i badań naukowych UE Janez Potočnik podpisał dokument w imieniu UE i podkreślił fakt zjednoczenia partnerów w ambitnym przedsięwzięciu zbadania syntezy jądrowej jako nowego źródła energii, które teoretycznie ma być zarówno ekologiczne, jak i niewyczerpane. Jako gospodarz konferencji Janez Potočnik oświadczył, że on i pozostali sygnatariusze tworzą historię na dwa sposoby. - Podejmujemy historyczną decyzję dotyczącą poszukiwania źródeł energii, ale także historyczną decyzję w sprawie globalnej współpracy. Mam nadzieję, że kreślimy wzorzec przyszłego działania - powiedział. Reaktor z Cadarache będzie odtwarzał reakcje syntezy jądrowej, jakie zachodzą na Słońcu i w gwiazdach. Gdy jądra małych atomów zetkną się w wysokich temperaturach, dochodzi do ich połączenia i wyemitowania olbrzymiej ilości energii. Odtworzenie takiego efektu na Ziemi wymaga temperatur powyżej 100 milionów stopni Celsjusza. W takich temperaturach struktury stałe natychmiast wyparowują. Oddziaływanie silnych pól magnetycznych utrzymuje cząstki z dala od ścian reaktora, aby zapobiec parowaniu i zminimalizować straty ciepła. Synteza jądrowa budzi duże zainteresowanie, ponieważ wykorzystuje nieograniczone zasoby - surowce można pozyskać z wody morskiej, nie powoduje emisji gazów cieplarnianych, nie wymaga transportu materiałów radioaktywnych, nie generuje odpadów radioaktywnych i nie stwarza ryzyka stopienia się reaktora. Komisarz Potočnik wielokrotnie podkreślał, że synteza jądrowa nie pociąga za sobą żadnych zagrożeń, które wiążą się z rozszczepianiem jądra atomowego, takich jak eksplozje. - Jest to całkiem inna historia - oznajmił. Jeżeli projekt się powiedzie, synteza jądrowa mogłaby stać się rozwiązaniem dla światowych problemów energetycznych, jakimi są uzależnienie od wyczerpywalnych źródeł energii, jak ropa i węgiel, oraz szkodliwe emisje towarzyszące spalaniu paliw kopalnych. Jest to jednak ryzykowne przedsięwzięcie, a w dodatku kosztowne. Koszt budowy reaktora, która potrwa 10 lat, wyniesie 4,57 miliarda euro. Szacuje się, że mniej więcej tyle samo wyniosą koszty eksploatacji w 20-letnim planowanym okresie użytkowania. Unia Europejska, jako "gospodarz projektu", pokryje około 50 procent kosztów budowy, natomiast każdy z pozostałych partnerów wniesie udział w wysokości około dziesięciu procent. Komisarz Potočnik uważa, że inwestycja i ryzyko "są tego warte", zaś fakt, jak powiedział, że sześć pozostałych stron po miesiącach trudnych negocjacji również podpisało porozumienie, dowodzi ich wiary w powodzenie projektu. Jest to "potencjalna odpowiedź" na obecne obawy związane z energetyką "i jeśli rzeczywiście ją uzyskamy, to rozwiążemy problem raz na zawsze", wyjaśnił. Zapytany przez serwis CORDIS Wiadomości, czy wszystkie państwa członkowskie UE osiągną korzyści ze wspólnotowego udziału w budowie reaktora ITER, Janez Potočnik podkreślił, że skorzysta na tym przemysł, a dzięki temu cała Unia. - Myślę, że ludzie nie doceniają zakresu zaangażowania przemysłu i wykorzystania uzyskanych efektów - stwierdził.