Promowanie wiedzy na temat starożytnego miasta Sirmium
Starożytne miasto Sirmium, obecnie Sremska Mitrovica w Serbii, w IV i V wieku było wielokulturową twierdzą i ważnym ośrodkiem administracyjnym i wojskowym. Zespół finansowanego przez UE projektu CHRISLAS zajął się stworzeniem dokładnego obrazu chrześcijaństwa w okresie świetności miasta przypadającym na lata 350–450 n.e. Tajemnice Sirmium Dr Hajnalka Tamas, stypendystka programu „Maria Skłodowska-Curie”, tłumaczy: „Podobnie jak w przypadku innych centrów chrześcijaństwa z tego okresu, na historię, tożsamość i rozwój tej religii w mieści Sirmium wpłynęły nie tylko czynniki wewnętrzne, ale także zewnętrzne”. Jednym z celów projektu było wskazanie ważnych wydarzeń, osób i procesów, zarówno świeckich, jak i religijnych, które miały wpływ na lokalną wspólnotę chrześcijańską. Zespół projektu przeprowadził analizę piśmiennictwa i przedmiotów związanych ze starożytnym miastem Sirmium, pochodzących nie tylko z miasta, ale także innych części Cesarstwa Rzymskiego. Jednym z elementów badania materiałów źródłowych była również prozopografia dotycząca chrześcijan z Sirmium i ich praktyk religijnych (ascetyzm). Z kolei wśród badanych przedmiotów znalazły się pozostałości zabytków architektury, nagrobki, inskrypcje oraz mniejsze artefakty przedstawiające motywy chrześcijańskie. Zespołowi projektu udało się uzyskać dostęp do zabytków oraz poszerzyć swoją wiedzę na temat badanej dziedziny dzięki dwóm pobytom badawczym w Sremskiej Mitrovicy: w Instytucie Ochrony Zabytków Kulturowych oraz w Muzeum Miejskim. Badania prowincji Panonia Działania prowadzone w ramach projektu doprowadziły do realizacji jego głównego celu, czyli zainicjowania dialogu pomiędzy lokalnymi i międzynarodowymi uczelniami oraz sektorami kultury w Serbii i sąsiednich krajach. Dialog przybrał formę nieformalnej sieci badań prowincji Panonia w okresie późnego antyku. Będąc integralną częścią prowincji, „Sirmium jest tak podobne do innych miast położonych na jej terenach, obecnie znajdujących się w Chorwacji, na Węgrzech i na Słowenii, że nie można zagłębiać się w jego historię bez uwzględniania badań dotyczących tych innych miast”, wyjaśnia dr Tamas. Połączenie badań piśmiennictwa i zabytkowych przedmiotów związanych z chrześcijańskim miastem Sirmium to unikatowa strategia badawcza, która pozwoliła zespołowi projektu CHRISLAS zastosować podejście holistyczne. Dzięki temu badaczom udało się także skupić na analizie historii wspólnoty, jej sukcesów i porażek, jej rozwoju i upadku. Sirmium na arenie międzynarodowej Zespół projektu CHRISLAS współpracuje z Instytutem Ochrony Zabytków Kulturowych w Sremskiej Mitrovicy nad odrestaurowaniem znaleziska archeologicznego odkrytego podczas wykopalisk w 2016 roku i zaprezentowaniem go szerszej publiczności. Artefakt to nagrobek z namalowanymi motywami chrześcijańskimi oraz postacią Chrystusa Dobrego Pasterza – jednym z najpopularniejszych przedstawień Jezusa. Zespół projektu CHRISLAS prezentował częściowe wyniki projektu na konferencjach naukowych w Zjednoczonym Królestwie i Stanach Zjednoczonych, a w 2018 roku zorganizował autorskie warsztaty. „Prace napisane podczas warsztatów znacznie przyczyniły się do zwiększenia naszej wiedzy o różnych aspektach związanych z chrześcijańskim miastem Sirmium”, wyjaśnia badaczka. Monografia projektu, a także wystawa i publikacja malowideł ściennych z wizerunkami Chrystusa Dobrego Pasterza pozwolą zwiększyć świadomość o istnieniu miasta Sirmium. „Nasza praca może stać się podstawą do badań innych wspólnot chrześcijańskich z tego okresu”, mówi dr Tamas. Ich efektem będzie „większa wiedza o naszych korzeniach, o kulturze europejskiej oraz, w pewnym stopniu, o dzisiejszej europejskiej tożsamości, co jest szczególnie ważne, ponieważ Europa też stała się miejscem wielokulturowym”.
Słowa kluczowe
CHRISLAS, Sirmium, Panonia, późny antyk, wielokulturowy, wspólnoty chrześcijańskie, chrześcijaństwo, motywy chrześcijańskie, ikonografia
