Obraz UE w środkach masowego przekazu
Nowy raport finansowany przez Komisję Europejską w szóstym programie ramowym (6. PR) bada różne sposoby przedstawiania UE w 10 krajach europejskich. Projekt badawczy AIM (Adequate Information Management in Europe - odpowiednie zarządzanie informacjami w Europie) miał za zadanie sprawdzić sposób przedstawiania UE i jej działań w Belgii, Niemczech, Estonii, Finlandii, Francji, Irlandii, Norwegii, Wielkiej Brytanii, na Litwie i we Włoszech. Media oczywiście istnieją w tych krajach dłużej niż sama Unia, lecz przez ten czas jej wpływ na te kraje znacznie wzrósł. Zadaniem raportu jest nie tylko analiza sposobu przedstawiania UE w poszczególnych krajach, lecz także opis struktury i zarządzania mediami w każdym z nich. Aby zapewnić spójność badań pod uwagę brane były tylko artykuły prasowe i audycje bezpośrednio dotyczące UE, a wspólny kodeks nazw zapewnił równorzędność poszczególnych państw. W każdym z powyższych krajów analiza wykonywana była w dniach 7-28 marca 2005 r. i obejmowała rutynowe przekazy informacyjne do dnia 22 i 23 marca, kiedy w Brukseli obradowała Rada Europejska. W każdym kraju wybrane zostały trzy gazety - krajowa, regionalna oraz popularny dziennik. Ponadto analizowane były wiadomości podawane w jednej państwowej i jednej komercyjnej stacji telewizyjnej. Każde z powyższych mediów miało największy nakład lub największą oglądalność w swojej kategorii. W głównym raporcie sporządzonym na podstawie mniejszych raportów o poszczególnych krajach, opracowanych przez krajowych specjalistów ds. dziennikarstwa, można zauważyć pewne wspólne tematy. Nawet w Belgii analizowane i badane media zwykle nie posiadały specjalnych korespondentów zajmujących się sprawami UE, a najnowsze informacje uzyskiwały one od działów zajmujących się sprawami zagranicznymi. Unia Europejska była często obiektem dziennikarskiej krytyki. Belgijski dziennikarz wspomniał, że unijne metody zarządzania wiadomościami opierają się "zbyt mocno na komunikacji, a zbyt mało na informacjach". W niektórych raportach sugerowano, że opisywane historie zwykle nie pochodziły z komunikatów prasowych UE - chociaż to także miało miejsce - lecz ze źródeł w Unii. "Wszystkie analizowane redakcje uzyskują ważne informacje poprzez sieć osobistych kontaktów dziennikarzy z urzędnikami, rzecznikami oraz przedstawicielami unijnymi, niezależnie od tego, czy działają oni w Brukseli czy we Włoszech" - zauważają autorzy włoskiego raportu. Dokładnie rzecz biorąc UE wydaje dużą liczbę publikacji i komunikatów, lecz uważa się, że informacje te są tylko udostępnianie, a nie odpowiednio kierowane do określonych regionów czy działów informacyjnych mediów. Raport brytyjski sugeruje, jakie zmiany powinna wprowadzić UE, aby usprawnić swój sposób zarządzania mediami: - konieczność wyraźnego znaczenia pod względem lokalnym; "pasywność" - oczekujemy, że informacje do nas dotrą; "bliskość" - informacje te muszą być nam bliskie w sensie geograficznym i kulturowym. Bardzo często dziennikarze twierdzili, że brak zainteresowania redaktorów i odbiorców sprawami Unii jest powodem braku poświęcania szczególnej uwagi informacjom jej dotyczącym: "złożoność większości tematów związanych z UE oraz brak wiedzy i zainteresowania obywateli" (Belgia); "sprawy UE są zbyt abstrakcyjne i nie mają znaczenia dla zwykłych obywateli" (Estonia); "odbiorcy mediów posiadają niewielką lub zerową wiedzę na temat UE" (Niemcy); trzeba "przekonać redaktorów o potrzebie przedstawiania w mediach wiadomości na temat UE" (Irlandia); "sceptycyzm osób pracujących w mediach dotyczący roli mediów w kreowaniu europejskiej sfery publicznej lub tożsamości publicznej" (Litwa); "wiadomości o UE nie mają większego znaczenia dla czytelników" (Wielka Brytania). W raportach nie było zgodności na temat powodów tego widocznego braku zainteresowania, lecz przedstawiane rezultaty były zawsze takie same. Przykładowo, we francuskim raporcie wspomniano, że "nadejście okresu kryzowego jest zawsze z entuzjazmem przyjmowane przez środki masowego przekazu, niezależnie od tego, na czym dany kryzys polega. Jednakże widocznie w UE do takich kryzysów dochodzi bardzo rzadko". W tym samym czasie w raporcie fińskim czytamy: "dziennikarze zakładają, że status wiadomości na temat EU będzie coraz niższy w przyszłości. Jest to częściowo spowodowane przez chroniczny kryzys polityczny na łonie UE, który powoduje spadek zainteresowania obywateli jej sprawami". Jak na ironię, badania te zostały przeprowadzone podczas francuskiej kampanii przed referendum na temat przyjęcia konstytucji europejskiej. Francuzi zagłosowali przeciw, przez co wiele osób stwierdziło, że UE wpadła w poważny kryzys. Powyższe fakty wyraźnie pokazują, że sposób postrzegania UE w żadnym razie nie jest taki sam w poszczególnych państwach członkowskich. Zgodnie z oczekiwaniami największą uwagę do spraw UE przywiązuje się w gazetach krajowych, następnie w prasie popularnej, prasie lokalnej i, na końcu, w audycjach telewizyjnych. Kolejność ta jest logiczna - gazety muszą czymś zapełnić swe strony. Stacje telewizyjne nie mają do dyspozycji tak dużo miejsca, dlatego ilość informacji na temat UE jest zawsze ograniczona. Jedynym odmiennym przypadkiem okazała się nienależąca do UE Norwegia. Norweskie media były pragmatyczne i przekazywały (lub nie) informacje w przypadku, gdy było na nie zapotrzebowanie, ponieważ były one ważne lub interesujące. "[Redaktorzy] uważają, że ich organizacje są zobowiązane do przedstawiania wydarzeń na świecie, a w tym przypadku w UE". Jednakże "skutkiem stosowania konwencjonalnego podejścia dziennikarskiego wymagającego przedstawiania dramatycznych sytuacji, konfliktów i dynamicznych obrazów, tradycyjne wiadomości na temat życia politycznego i gospodarczego UE wydają się być zjawiskiem marginalnym". W czasie zbierania danych do raportów badane środki masowego przekazu przedstawiły następującą liczbę wiadomości lub programów na temat UE: Belgia - 124, Estonia - 181, Finlandia - 216, Francja - 478, Niemcy - 503, Irlandia - 349, Włochy - 201, Litwa - 314, Norwegia - 219, Wielka Brytania - 66.
Kraje
Belgia, Niemcy, Estonia, Finlandia, Francja, Irlandia, Włochy, Litwa, Norwegia, Zjednoczone Królestwo