Inwestujmy środki z funduszy strukturalnych w badania - apeluje EURAB
Europejski Komitet Konsultacyjny ds. Badań (EURAB) wezwał do podjęcia kroków zmierzających do zwiększenia wykorzystania funduszy strukturalnych na rzecz badań i innowacji. "Musimy zwiększyć ilość środków przeznaczanych na badania i innowacje w ramach programów funduszy strukturalnych. Musimy zwiększyć świadomość znaczenia działań w tych obszarach i rozpowszechniać doświadczenia i najlepsze praktyki w zakresie sposobów czerpania korzyści ekonomicznych z badań i innowacji. Wreszcie, musimy zagwarantować, że działania podejmowane w ramach funduszy strukturalnych staną się trwałą częścią szerszego 'ekosystemu' badawczo-innowacyjnego" - czytamy w najnowszym raporcie EURAB. Raport rozpoczyna się od założenia, że trójkąt wiedzy, którego wierzchołkami są badania, edukacja i innowacje, ma zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia celu lizbońskiego, jakim jest przekształcenie gospodarki europejskiej w najbardziej konkurencyjną gospodarkę na świecie do 2010 r. Jednak warunkiem osiągnięcia tego celu jest, zdaniem EUROLAB, zasilenie trójkąta wiedzy funduszami strukturalnymi, stanowiącymi w rękach Komisji Europejskiej instrumenty wspierania słabiej rozwiniętych regionów. Rzeczywiście, Komisja dostrzegła już korzyści dla badań i innowacji wynikające z wykorzystania funduszy strukturalnych. Dwóch komisarzy europejskich (Janez Potočnik, komisarz ds. nauki i badań naukowych, i Danuta Hübner, komisarz ds. polityki regionalnej) życzyłoby sobie, aby państwa członkowskie i ich regiony przeznaczały część z przydzielanych im funduszy na badania i innowacje. Fundusze strukturalne mogłyby stać się instrumentem stymulowania aktywności w dziedzinie badań i innowacji poprzez zwiększanie możliwości regionów w zakresie podejmowania badań dzięki inwestycjom w infrastrukturę lub kadry. Takie dodatkowe fundusze mogłyby również posłużyć do wspierania komercjalizacji wyników badań, wzmocnienia ustaleń w kwestii zarządzania sferą badań i innowacji, jak również do nadawania międzynarodowego wymiaru działaniom prowadzonym w skali regionalnej poprzez wspieranie dostępu do międzynarodowych programów, takich jak 7PR. W raporcie EURAB podano dziewięć zaleceń dotyczących sposobów wykorzystania funduszy strukturalnych w celu ożywienia działalności badawczo-innowacyjnej. Wzywa się m.in. do stworzenia środków mających zachęcić do większego wykorzystania badań i innowacji poprzez korzystanie z funduszy strukturalnych. Proponowane środki to na przykład zróżnicowane stawki dotacji i nagrody przyznawane regionom, które inwestują w badania i innowacje z wykorzystaniem tych funduszy. EURAB wyraża również poparcie dla zalecenia z raportu Aho, zgodnie z którym regiony korzystające z funduszy strukturalnych powinny być zobowiązane do odkładania znaczącej części przyznanych im środków, np. około 20 procent, z przeznaczeniem na inwestycje w badania i innowacje. Zgodnie z innym zaleceniem z raportu EURAB należy rozważyć koncepcję zmniejszenia ilości środków pochodzących z dofinansowania krajowego i regionalnego, które beneficjenci dofinansowania zobowiązani są do inwestowania w projekty dotowane z środków funduszy strukturalnych. Wysokość dofinansowania krajowego i regionalnego mogłaby wynosić 10 procent, po obniżeniu z obecnych 25 lub 50 procent, sugeruje EURAB. EURAB chciałby również, aby stworzono zachęty w obrębie funduszy strukturalnych, które mobilizowałyby do wykorzystywania nowych instrumentów finansowych dostępnych w Europejskim Banku Inwestycyjnym (EBI). Otrzymywane dotacje mogłyby na przykład posłużyć do pokrycia kosztów odsetek od płatności za infrastrukturę badawczą. W raporcie sugeruje się również umocnienie związku pomiędzy funduszami strukturalnymi i siódmym programem ramowym w dziedzinie badań i rozwoju technologicznego (7PR). Zdaniem EURAB byłoby to z korzyścią dla obydwu stron: działania wspierane poprzez obszar "Możliwości" w 7PR miałyby wpływ na rozwój odpowiednich działań finansowanych z funduszy strukturalnych, podczas gdy programy funduszy strukturalnych stworzyłyby podstawy do przyszłego udziału w projektach programów ramowych. W decyzji powołującej 7PR fundusze strukturalne wymienia się w kilku miejscach. Na przykład propozycje dotyczące projektów infrastrukturalnych będą oceniane w oparciu o różne kryteria, w tym potencjalne możliwości wykorzystania dofinansowania z funduszy strukturalnych i pożyczek z EBI jako form dodatkowego wsparcia. W części decyzji zatytułowanej "Research Potential" (potencjał badawczy) znajdujemy również następujące wyjaśnienie: "Podjęte zostaną starania o doprowadzenie do silnej współpracy z polityką regionalną Wspólnoty. W ramach działań podejmowanych w tym zakresie określone zostaną potrzeby i szanse w zakresie wzmocnienia możliwości badawczych powstających i istniejących centrów doskonałości w regionach konwergencji. Spełnienie tych potrzeb i wykorzystanie szans będzie możliwe dzięki funduszom strukturalnym i funduszom spójności". "Wiemy, że duża część funduszy strukturalnych jest już w tej chwili przeznaczana na stymulowanie badań i innowacji w UE", piszą autorzy raportu EURAB. "Jesteśmy jednak przekonani, że pozostało jeszcze wiele do zrobienia w kwestii realizacji wspólnych zamierzeń państw członkowskich i komisarza ds. polityki regionalnej, których celem jest przeznaczanie znacznej części funduszy strukturalnych na badania i innowacje. Apelujemy do Komisji Europejskiej, państw członkowskich i władz regionalnych o podjęcie działań zmierzających do realizacji tego celu".