W poszukiwaniu rozwiązań zapewniających dobrostan ryb i hipopotamów
Dzięki wiedzy zdobytej w finansowanym ze środków UE projekcie AQUAHYDRO podjęto działania mające zapewnić przetrwanie i rozwój rybom i zwierzętom takim jak hipopotamy. Hiszpański ekolog dr David Soto z Katolickiego Uniwersytetu w Leuven w Belgii, korzystając ze wsparcia udzielonego w ramach programu „Maria Skłodowska-Curie”, wykorzystał przełomową metodę do zbadania dwóch z najmniej poznanych sieci troficznych świata. Wraz z badaczami z Belgii i lokalnymi rybakami udał się on w okolice Jeziora Edwarda, rozciągającego się między Ugandą i Demokratyczną Republiką Konga (DR Konga), by tam przeprowadzić badania terenowe. Wykorzystał on między innymi nową metodę analizy próbek ryb i roślin zebranych wcześniej w rzece Kongo płynącej przez DR Konga. „Co było dla mnie najbardziej uderzające, to duża zależność ryb żyjących w rzece Kongo, którymi żywią się mieszkańcy lokalnych wiosek, od roślinności i całego ekosystemu lądowego”, mówi dr Soto, laureat stypendium habilitacyjnego, który prowadzi swoje badania pod kierunkiem prof. Stevena Bouillona. „Te zależności pokazują, jak ważna jest ochrona ekosystemu lądowego i rzecznego oraz prowadzenie odpowiedzialnej gospodarki na szeroką skalę”. Rozplątywanie sieci Nowe podejście dr. Soto polegało na analizie sieci troficznych rzek i jezior przy pomocy pomiaru stabilnych izotopów wodoru w próbkach ryb, małych bezkręgowców i roślin. Zarówno dr Soto jak i inni ekolodzy coraz częściej korzystają z metody „analizy stabilnych izotopów” do badania tkanek zwierzęcych, chcąc ustalić dietę zwierzęcia w ostatnich miesiącach jego życia, zamiast badać treść żołądka pozwalającą stwierdzić, co zwierzę jadło w ciągu ostatnich kilku godzin. W ramach projektu AQUAHYDRO uczony poszedł o krok dalej i wykorzystał analizę stabilnych izotopów wodoru w połączeniu z pomiarem izotopów węgla i azotu. Dotychczas pomiary izotopów wodoru były trudne ze względu na wymianę wodoru znajdującego się w materii organicznej, takiej jak tkanki zwierzęce i roślinne, z wilgotnym powietrzem otoczenia. Skład izotopowy wilgotnego powietrza różni się w zależności od czynników, takich jak położenie geograficzne czy pora roku. Jednak zespół projektowy badający pobrane próbki pokonał te ograniczenia. Nowe podejście pomaga rozróżnić, jaki odsetek w diecie stanowi pożywienie pobrane na lądzie, a jaki wytworzone w całości w rzece lub jeziorze, co umożliwia dokładne zrozumienie mechanizmów odżywiania się i wzajemnej zależności organizmów w sieci troficznej. „Jeżeli dobrostan zwierząt wodnych jest uzależniony od materiału roślinnego, takiego jak liście drzew rosnących na brzegach rzek lub jezior, wówczas działalność człowieka związana z budowaniem tam i karczowaniem lasów może negatywnie wpłynąć na te społeczności”, tłumaczy dr Soto. Wnioski z badania AQUAHYDRO mogłyby okazać się bezcenne dla zatrzymania zjawiska zmniejszania się zbiorów połowowych w regionie Jeziora Edwarda. Zespół bada potencjalny związek między tamtejszymi zbiorowiskami ryb a zmniejszeniem się populacji hipopotamów. Według szacunków Instytutu Kongijskiego ds. Ochrony Przyrody (ICNN), przytoczonych w artykule dla Global Press Journal, populacja hipopotama żyjącego w pobliżu wioski Ishango, leżącej nad Jeziorem Edwarda, zmniejszyła się w ostatnich latach z 10 000 do 14 sztuk. „Obornik hipopotama jest nawozem dla jeziora, a naruszenie równowagi lądowej mogło z czasem wpłynąć na całą sieć troficzną”, tłumaczy dr Soto. Badacze chcą teraz wykorzystać nową metodę do badania innych ekosystemów – kenijskich lasów namorzynowych oraz belgijskiego odcinka rzeki Skaldy.
