Badacze finansowani przez UE poszerzają wiedzę na temat strategii "zaskoczyć i uśmiercić" w walce z wirusem HIV-1 Badacze we Włoszech zdobyli nową wiedzę na temat tzw. strategii "zaskoczyć i uśmiercić", polegającej na "wykurzaniu" ukrytych genów wirusa HIV. Ich odkrycia stanowią znaczący krok naprzód dla naukowców szukających sposobów wykorzeniania wirusa HIV-1. Wyniki tego przedklinicz... Badacze we Włoszech zdobyli nową wiedzę na temat tzw. strategii "zaskoczyć i uśmiercić", polegającej na "wykurzaniu" ukrytych genów wirusa HIV. Ich odkrycia stanowią znaczący krok naprzód dla naukowców szukających sposobów wykorzeniania wirusa HIV-1. Wyniki tego przedklinicznego badania, opublikowanego w czasopiśmie Retrovirology, uzyskano w projekcie EPITRON (epigenetyczna terapia chorób nowotworowych), który został dofinansowany kwotą 1,1 miliona euro w ramach obszaru tematycznego "Nauki przyrodnicze, genomika i biotechnologia dla zdrowia" Szóstego programu ramowego (6PR). Badanie było też częściowo finansowane za pośrednictwem projektu Apo-Sys (biologia mechanizmów apoptozy stosowana w dziedzinie nowotworów i AIDS: zintegrowane podejście biologii eksperymentalnej, eksploracji danych, modelowania matematycznego, biostatystyki, inżynierii systemów i medycyny molekularnej), który otrzymał wsparcie w wysokości 11 milionów euro w ramach tematu "Zdrowie" Siódmego programu ramowego (7PR). Jedną z największych trudności w eliminowaniu wirusa HIV-1 u chorych jest mechanizm nazywany przez naukowców barierą utajenia. W dochodzi w nim do ukrytego zakażenia krwinek białych przekształconych w spoczynkowe komórki pamięci, np. makrofagów i limfocytów T (które sterują innymi komórkami układu odpornościowego) wykazujących ekspresję białka CD4. Na przykład komórka może ukrywać w sobie uśpiony genom HIV, który później stanie się częścią organizmu. Oznacza to, że zakażenie będzie się odnawiać, nawet podczas terapii antyretrowirusowej. Naukowcy, których celem jest pokonanie bariery utajenia, szukają sposobów aktywowania wirusa HIV-1, aby zwabić go w pułapkę i unicestwić w procesie o nazwie "zaskoczyć i uśmiercić". Włoski zespół badawczy wykorzystał modele linii komórkowych do przetestowania kilku rodzajów związków, które hamują deacetylazy histonowe (HDAC), enzymy utrzymujące utajenie wirusa HIV. Jednym z inhibitorów HDAC jest kwas walpronowy, badany również pod kątem jego działania w chorobach neurodegeneracyjnych. Jeden z problemów, na który natknął się zespół, polega na tym, że inhibitory HDAC zdają się mieć wpływ na wirusa HIV tylko gdy stosowane są w dawkach toksycznych. Badacze przyjrzeli się 32 rodzajom inhibitorów HDAC zaliczanych do I klasy HDAC, obejmującej związki oddziałujące na małą grupę enzymów, i odkryli, że w ilościach nietoksycznych inhibitory HDAC I klasy mogą pobudzać niektóre z komórek zakażonych w sposób utajony. Następnie powtórzyli eksperyment, dodając lek o nazwie "butionina sulfoksymina" (BSO), wywołujący stres oksydacyjny. Okazało się, że lek ten umożliwia oddziaływanie inhibitorów HDAC I klasy na większą liczbę komórek zakażonych w sposób utajony (ale nie na wszystkie). Po "obudzeniu" zakażone komórki były uśmiercane, natomiast zdrowe komórki wychodziły z tego bez szwanku pomimo narażenia ich na działanie BSO w połączeniu z inhibitorami HDAC. "Połączone działanie [inhibitorów] HDAC I klasy i (�) BSO sugeruje istnienie słabego punktu, którym można manipulować w celu ułatwienia fazy uśmiercania w ramach eksperymentalnej strategii niszczenia wirusa HIV-1" - czytamy w artykule. "Naprawdę mam nadzieję, że badanie to otworzy nowe ścieżki rozwoju broni do niszczenia komórek zakażonych wirusem HIV" - powiedział dr Andrea Savarino, specjalista w dziedzinie retrowirusów we włoskim Narodowym Instytucie Zdrowia (Istituto Superiore di Sanità). "Dysponując takim orężem, w połączeniu z terapią antyretrowirusową, z nadzieją możemy myśleć o możliwości uwalniania pacjentów od HIV/AIDS i ich powrocie do normalnego życia". Wyniki badań są obiecujące, jednak badacze podkreślają, że potencjalna skuteczność strategii "zaskoczyć i uśmiercić" pozostaje sprawą otwartą. Przytaczają na przykład ostatnie odkrycia sugerujące, że "istnieją różne komórkowe schronienia dla utajonego wirusa HIV-1 i że każde z nich może wymagać określonej techniki wybudzania", przypominając przy tym, że "czynniki wirusowe, które, wraz z czynnikami o charakterze komórkowym, mogą mieć wpływ na stan spoczynku wirusa HIV-1, mogą pozostawać poza zasięgiem strategii z zastosowaniem [inhibitorów] HDAC". Dr Savarino zwrócił uwagę, że opracowano testowalne kombinacje leków składające się z molekuł, które przeszły przez pierwszą fazę badań klinicznych, w której bada się bezpieczeństwo leku u ludzi. "W środowiskach naukowych tego rodzaju podejście jest powszechnie akceptowane, jednak trzeba szczerze powiedzieć, że musimy również pamiętać o sceptycznym stosunku do niego niektórych naukowców i wyrażanej przez innych wątpliwości, czy w ogóle uda się kiedykolwiek odkryć lek przeciwko HIV/AIDS. Eksperymenty na zwierzętach rzucą nowe światło na ten trudny problem" - dodał. Kraje Włochy
