Ochrona dużych samic kluczem do przetrwania dorsza atlantyckiego
Dorsz był niegdyś podstawowym artykułem spożywczym w wielu krajach europejskich - na tyle ważnym, że niektóre kraje wszczynały nawet wojny o jego zasoby. Popularność dorsza doprowadziła jednak do przełowienia na niektórych obszarach i do niedoboru większych i starszych ryb, co z kolei spowodowało osiąganie szybszej dojrzałości płciowej przez młodsze osobniki. Taka sytuacja, wedle wyników badań przeprowadzonych na Uniwersytecie w Gothenburgu, Szwecja, przełożyła się na poważne zmiany w rybostanie i może istotnie wpłynąć na zdrowie, fizjologiczne starzenie się i zdolność reprodukcyjną dorsza. Jeżeli kiedykolwiek jedliście smażoną rybę z frytkami w Wlk. Brytanii to prawdopodobnie był to dorsz atlantycki. Dorsz był na tyle podstawowym składnikiem diety, że Pitt starszy nazwał go "brytyjskim złotem". Portugalia dysponuje ponad 1.000 przepisów na suszonego i solonego dorsza, nazywanego bacalhau, a w niektórych regionach ryba ta jest częścią tradycyjnego posiłku bożonarodzeniowego - daniem na specjalne okazje. Dorsz jest spożywany niemal w całej Europie i w krajach atlantyckich, a w każdej kulturze podania i mity podkreślają jego wagę. I właśnie z tego względu grupa badawcza z Uniwersytetu w Gothenburgu we współpracy ze Szwedzkim Uniwersytetem Nauk Rolniczych podjęła badania stanu zdrowia i starzenia się samców i samic dorsza. "Przeanalizowaliśmy rozmaite aspekty stresu oksydacyjnego - stanu komórek, który może doprowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń - zdolności antyoksydacyjnej chroniącej przed stresem oksydacyjnym i długości telomerów" - informuje naukowiec i biolog morski Helen Nilsson Sköld. Telomery to powtórzone sekwencje DNA, które chronią końcówki chromosomów. Długość telomerów i tempo ich skracania mają istotne znaczenie, gdyż są ściśle powiązane ze stanem zdrowia i starzeniem się. Naukowcy przeanalizowali stan zdrowotny dorsza w cieśninach Sund, Skagerrak and Kattegat. Należ zauważyć, że w cieśninie Sund dorsz jest objęty od 1932 r. ochroną przed trałowaniem, dzięki czemu w rybostanie znajdują się większe i starsze ryby, podczas gdy populacje dorsza w cieśninach Skagerrak i Kattegat są poważnie przełowione. "Nasze wyniki pokazują, że starsze samce mają zazwyczaj krótsze telomery i obniżoną zdolność antyoksydacyjną" - wyjaśnia Helen Nilsson Sköld. "Aczkolwiek nie zaobserwowaliśmy tego samego schematu wśród samic - nie występują objawy fizjologicznego starzenia się w badanym zakresie wiekowym samic (od dwóch do ośmiu lat)". Naukowców zaskoczyły tak wyraźne różnice płciowe. Mimo iż starsze samce były tłustsze i wydawały się mniej zestresowane niż młodsze, to samice były na ogół w lepszej formie niż samce. "Wedle naszej teorii starzenie się i większe zestresowane samców w czasie tarła wiąże się z koniecznością rywalizacji o terytorium i samice. Stres wydaje się być większy wśród młodszych samców". W toku prowadzonych badań naukowcom nie udało się ustalić żadnych objawów wskazujących na to, że przełowione zasoby w cieśninach Skagerrak i Kattegat są w gorszej kondycji od populacji z cieśniny Sund. Kluczowym czynnikiem w tym kontekście jest składanie przez większe ryby znacznie większej ilości ikry - liczba jaj może się wahać od pół miliona do pięciu milionów w zależności od wielkości dorsza. "Wyniki naszych badań wskazują również, że większe i starsze samice są zdrowe i nie wydają się zestarzałe fizjologicznie" - dodaje Helen Nilsson Sköld. "Wniosek jest taki, że istotne znaczenie ma opieka nad dużymi, starszymi samicami, gdyż składają one znacznie więcej jaj niż młodsze samice. Tego typu strategia ochrony sprawdziłaby się doskonale w cieśninach Skagerrak i Kattegat".Więcej informacji: Uniwersytet w Gothenburgu http://www.gu.se/english Szwedzki Uniwersytet Nauk Rolniczych http://www.slu.se/en/
Kraje
Szwecja