Przerzucanie mostu nad „doliną śmierci” na rzecz MŚP z branży fotoniki
W toku projektów badawczych często powstają nowe urządzenia - sensory, komponenty, lasery itd. - ale zrobienie z nich produktów gotowych do wprowadzenia na rynek może okazać się trudne. Prace nad jednym z projektów dofinansowanych ze środków unijnych poświęcone są wypełnieniu luki między laboratoriami a przedsiębiorstwami. Czasami, kiedy badania zaowocują nowym urządzeniem, powstaje przedsiębiorstwo typu spin-out w celu umożliwienia dalszej eksploatacji wynalazku, niemniej przekształcenie go w produkt wymaga wiele pracy: testy, optymalizacja podzespołów na potrzeby konkretnych zastosowań, opakowanie, zgodność z normami itp. Brak jest subwencji pokrywających tę działalność, a inwestorzy angażują się wtedy, kiedy pojawia się rynek. Ta luka nazywana jest „doliną śmierci”, gdyż wiele przedsiębiorstw typu start-up nie radzi sobie na tym etapie. NEXPRESSO, kontynuacja projektu ACCORD, ma powierzyć przedkonkurencyjne komponenty i układy fotoniczne naukowcom i studentom, eliminując koszty netto po stronie uczelni lub przedsiębiorstwa dostarczającego prototypy. Zespół ułatwia następnie przekazywanie wyników ewaluacji potencjalnym użytkownikom końcowym, wspierając przedsiębiorstwa w dostępie do nowych rynków i zastosowań. Magazyn research*eu nt. wyników poprosił partnerów projektu, Toma Pearsalla z Europejskiego Konsorcjum Przemysłu Fotonicznego (EPIC) z siedzibą we Francji i Petera Van Daele'a z IMEC przy Uniwersytecie w Gandawie, Belgia, aby opowiedzieli szerzej o swoich pracach nad projektem NEXPRESSO. Jakie są główne tematy i cele projektu? Najpierw postanowiliśmy pokazać MŚP skuteczną ścieżkę przekształcania innowacyjnych prototypów w produkty komercyjne, która pozwoli skrócić czas wprowadzania na rynek, a przez to podnieść konkurencyjność. Ponadto identyfikujemy lub zabiegamy o prototypowe komponenty i systemy wykorzystujące technologie fotoniczne - lasery, LED, detektory, modulatory, sensory, materiały itp. - i oceniamy wnioski o krótkoterminowe opracowywanie prototypów. W ramach projektu zapewniany jest także nadzór i kontrola jakości dofinansowywanych wniosków oraz wsparcie naukowców i studentów w bezpośrednim dostępie do przedkomercyjnych komponentów fotonicznych. Wreszcie zespół projektowy podjął próbę przygotowania i wdrożenia długofalowego i zrównoważonego finansowania, aby zapewnić ciągłość działalności po zakończeniu dofinansowania z 7PR. Co nowego lub innowacyjnego wnosi ten projekt? NEXPRESSO to pierwszy projekt unijny poświęcony rozpoznaniu i pokonaniu tak zwanej „doliny śmierci”. Określenie to odnosi się do braku wsparcia finansowego (prywatnego bądź publicznego) pomiędzy publicznym wsparciem badań przedkonkurencyjnych - gdzie zazwyczaj dostępne jest dofinansowanie ze środków UE - a inwestycjami prywatnymi w opracowanie i eksploatację istniejących produktów. Projekt przynosi korzyści przedsiębiorstwu poprzez zapewnienie płynności w celu finansowania dalszych prac rozwojowych, dostarczanie ukierunkowanej ewaluacji i opinii ze strony B+R projektu na etapie przedrynkowym oraz tworzenie powiązań między studentami prowadzącymi badania a potrzebami pracowniczymi przedsiębiorstwa, dążącego do przekształcenia prototypu w produkt. Wedle naszej wiedzy projekt NEXPRESSO jest absolutnie pierwszym, który skoncentrował się na budowaniu pomostu między opracowywaniem zaawansowanego prototypu a wprowadzaniem produktu na rynek. Projekt odniósł sukces w rekomendowaniu zmian projektowych, tworzeniu możliwości zatrudnienia i stymulowaniu pierwszych, komercyjnych transakcji sprzedaży. W skrócie NEXPRESSO ogłasza zaproszenie do zgłaszania prototypów, a MŚP przedkładają opis prototypu, który chciałyby dostarczyć wraz ze wskazaniem niektórych ze swoich potrzeb w zakresie testów, ewaluacji lub adaptacji do określonego zastosowania. NEXPRESSO publikuje listę i wysyła zaproszenie do organizacji B+R (zazwyczaj uczelni) do złożenia czterostronicowych propozycji sześciomiesięcznego projektu prac nad konkretnym prototypem. Niezależny panel recenzentów ustala ranking propozycji, a zespół NEXPRESSO przyznaje projekt, kierując się rankingiem i limitami finansowymi. W ten sposób projekt doprowadza do powstania jednego zespołu złożonego z MŚP i organizacji badawczych - obejmując też kwestie umów w sprawie własności intelektualnej i innych aspektów. NEXPRESSO następnie negocjuje z MŚP cenę transferową, kupuje prototyp i użycza go organizacji badawczej na czas trwania projektu (od trzech do dziewięciu miesięcy). Jeżeli organizacja B+R wywiąże się z zadania z powodzeniem, to może zachować prototyp, a NEXPRESSO dokona transferu praw własności. Co skłoniło was do podjęcia prac nad tym zagadnieniem? Interesuje nas proces innowacyjny, zwłaszcza w dziedzinie fotoniki. Słyszeliśmy o projekcie, korzystającym ze wsparcia Narodowej Fundacji Nauki (NSF) w Stanach Zjednoczonych, do której naukowcy uniwersyteccy przesyłają zapotrzebowanie na prototypowe komponenty na bazie modyfikacji istniejących produktów. Partnerzy projektu NSF kontaktują się wówczas z odpowiednim przedsiębiorstwem i negocjują limitowaną produkcję niektórych prototypowych komponentów według projektu organizacji badawczej. W ramach NEXPRESSO powstał pomysł wymiany prototypów poprzez skoncentrowanie się na realnej przeszkodzie, na jaką trafiają MŚP przy przekształcaniu prototypu w produkt generujący przepływy finansowe. MŚP mają w naszym projekcie rolę decyzyjną i wskazują, które prototypowe komponenty chcą przekształcić w produkt. Jakie trudności napotkaliście i jak się z nimi uporaliście? Jedną z głównych trudności stanowiła wycena transferowa: w jaki sposób ustalić cenę prototypowego komponentu, kiedy nie powstał jeszcze rynek? Kiedy prototypowe komponenty są kupowane od MŚP, następuje transfer praw własności na jednego z partnerów projektowych NEXPRESSO. Zakup jest finansowany ze środków publicznych, a zatem proces musi być przejrzysty i uzasadniony. Tak naprawdę Komisja jest źródłem ważnej części rozwiązania. Pełniąca w owym czasie obowiązki europejskiej komisarz ds. konkurencji, Neelie Kroes, opracowała i opublikowała przydatne zasady udzielania pomocy publicznej, wskazując że pomoc publiczna udzielana przedsiębiorstwom prywatnym na opracowanie produktu jest dopuszczalna w przypadkach, w których nie ma funkcjonującego rynku na dany produkt. Przygotowaliśmy projekt NEXPRESSO zgodnie z tymi zasadami. Ponadto wycena transferowa odbywała się w drodze negocjacji z MŚP. Naszym celem było pokrycie wyłącznie kosztów wytworzenia produktu, a nie na przykład kosztów ogólnych czy inwestycji inżynieryjnych. Jakie konkretne wyniki przyniosły dotychczas badania? W czasie realizacji projektu NEXPRESSO kilka prototypów osiągnęło dojrzałość jako produkty. Ponadto kilka obsługiwanych przez nas wymian zaowocowało nawiązaniem stałej współpracy między grupą badawczą a przedsiębiorstwem, która wcześniej nie istniała. W sumie w ramach projektu NEXPRESSO i jego poprzednika, ACCORD, sfinansowanych zostało ponad 25 wymian, które przełożyły się na projekty rozwojowo-ewaluacyjne. Odkryliśmy także optymalny rozmiar lub wartość wymiany. Eksperymentowaliśmy z trzema rodzajami ofert: wiele sztuk niedrogiego komponentu (na przykład pięć sztuk lasera za 5.000 EUR), pojedynczy komponent z rozszerzoną funkcjonalnością (na przykład inteligentna kamera z rozpoznawaniem widmowym za około 25 EUR) czy bardziej złożony system o wysokiej funkcjonalności za 50.000 EUR lub więcej. Przekonaliśmy się, że najlepsze projekty obejmowały pojedyncze prototypy o wartości około 25.000 EUR, gdyż są one zazwyczaj bardziej innowacyjne. MŚP są ostrożniejsze przy negocjowaniu porozumień w sprawie własności intelektualnej na droższy system, który nie trafił jeszcze na rynek, podczas gdy wiele sztuk niedrogich komponentów wydaje się przekładać na projekty rozwojowe o mniejszym ciężarze ogólnym. Jakie zalety wiążą się z udziałem w tego typu unijnym projekcie? Projekt UE umożliwił nam zaoferowanie wymiany NEXPRESSO na skalę europejską. Kierowaliśmy projektami, których uczestnikami byli na przykład: przedsiębiorstwo z Francji i organizacja badawcza z Finlandii oraz organizacja badawcza ze Szkocji i przedsiębiorstwo z Hiszpanii. NEXPRESSO może wnieść bezpośredni wkład w większą mobilność europejskich naukowców i technologii. To istotne, gdyż MŚP z branży fotoniki zazwyczaj nie dysponują lokalnym rynkiem. Eksport jest nieodzowny, stąd kontakty międzynarodowe mają decydujące znaczenie. Jakie są kolejne etapy projektu lub tematy waszych prac badawczych? Dwa tematy o wysokim priorytecie dla konsorcjum NEXPRESSO to ugruntowanie zrównoważonego funkcjonowania poprzez transfer koncepcji na rzecz branżowego organu ds. rozwoju lub stworzenie działania Europractice, finansowanego przez użytkowników końcowych oraz rozszerzenie kontekstu NEXPRESSO z fotoniki na szereg zaawansowanych technologii, takich jak biomedycyna, środowisko, produkcja, bezpieczeństwo itp. Aby zachęcić innych z unijnej społeczności naukowej do przyjęcia tej koncepcji i dostosowania jej do własnych obszarów zainteresowania, opracowaliśmy w ramach projektu podręcznik instruktażowy, jak tworzyć i obsługiwać program wymiany prototypów, taki jak NEXPRESSO. Nazwaliśmy go „Matryca” (Copy kit). Jest dostępny bezpłatnie dla każdego, kto chce zasięgnąć informacji.Więcej informacji: NEXPRESSO http://www.nexpresso.eu/ Karta informacji o projekcie: