Wykaz dziedzictwa i wzmacnianie społeczności kluczem do kształtowania geoparków
Prof. Yves Girault, koordynator projektu Geopark, tak opisuje jego założenia: „Ze względu na brak metodologii naszym celem było zbadanie z perspektywy porównawczej (północ/południe) procesów tworzenia dziedzictwa (przyrodniczego i kulturowego) w kontekście międzynarodowych oznaczeń UNESCO”. Zespół chciał także zakwestionować pojęcie „geodziedzictwa” w ujęciu Globalnego Programu Geoparków. W ramach projektu przeprowadzono również analizę dynamiki politycznej i terytorialnej, które stworzyły te rozbieżności na różnych obszarach geograficznych. „Ze względu na brak równowagi między krajami rozwiniętymi a rozwijającymi się w odniesieniu do wielu różnych globalnych geoparków projekt ten miał też na celu dostarczenie krajom rozwijającym się odpowiedniego wsparcia w zakresie planowania i zarządzania geoparkami przy pomocy wyników konkretnego studium przypadku Doliny Zat w Maroku”, dodaje prof. Girault. Bliższe spojrzenie na osiągnięcia projektu „Dzięki projektowi udało się znacząco poprawić stan wiedzy o przyrodniczym i kulturowym dziedzictwie Doliny Zat”, podsumowuje prof. Girault. Ścisła współpraca z marokańskimi ekspertami z dziedziny nauk przyrodniczych i turystyki pozwoliła na opracowanie w ramach projektu Geopark planu waloryzacji georóżnorodności i wybór 13 geostanowisk w oparciu o interes naukowy, dydaktyczny i turystyczny. Ponadto, poprzez studium przypadku Doliny Zat w ramach projektu stworzono innowacyjną metodologię dla geoparków dostosowaną do możliwości krajów rozwijających się. Metoda ta łączy zintegrowany wykaz dziedzictwa dotyczący różnorodności geologicznej, biologicznej i kulturowej ze wzmacnianiem lokalnych społeczności. „Nasi ekolodzy i biolodzy dostosowali także metodologię w oparciu o interpretację krajobrazów ze zintegrowanej perspektywy systemów społeczno-ekologicznych”, zauważa profesor. Metodologia ta ma na celu poprawę zrozumienia i wzbogacenie krajobrazów w systematycznym i interdyscyplinarnym ujęciu na rzecz edukacji środowiskowej i komunikacji naukowej. Prof. Girault dodaje także: „Innym znaczącym osiągnięciem jest fakt, że wyniki wykazu dziedzictwa zostały wykorzystane w procesie mapowania Doliny Zat na potrzeby systemu GIS. Zapewni to dostępność i trwałość danych do multidyscyplinarnych analiz tego obszaru”. Wyniki projektu zostały też udostępnione w stworzonym do tego celu wirtualnym muzeum internetowym i na obwoźnej wystawie. Wirtualne muzeum umożliwia użytkownikom odkrywanie lokalnego dziedzictwa na wzbogaconej, interaktywnej mapie obejmującej kilka tematów przewodnich. Zorganizowana dzięki projektowi wystawa pt. „Dolina Zat: między ochroną dziedzictwa a jego rozwojem”, została dostarczona do lokalnego stowarzyszenia młodzieży. „To nie są zwyczajne materiały służące rozpowszechnianiu wyników projektu. Mają zachęcać i angażować lokalne społeczności, aby wywiązała się debata dotycząca zmiany sposobu myślenia o przyszłości Doliny Zat”, podkreśla prof. Girault. Co więcej, dzięki projektowi zorganizowano trzy jesienno-zimowe szkółki dla studentów, w których uczestniczyło 18 doktorantów z dziewięciu krajów. Plany na przyszłość Dzięki połączeniu badań teoretycznych z pracami terenowymi w Dolinie Zat zespół projektu może teraz przedstawić innowacyjne, interdyscyplinarne metodologie dla współtworzenia geoparków z lokalnymi populacjami, dostosowane do możliwości rozwijających się krajów Globalnego Południa. Najważniejsze wyniki zostaną zawarte w książce, która w 2019 r. zostanie opublikowana w językach francuskim i angielskim. Poza wkładem w rozwój możliwości tworzenia geoparków przez kraje rozwijające się, oczekuje się, że projekt ten rozbuduje sieci badań i innowacji między Europą i Globalnym Południem. „Na ten moment kilka realizowanych po zakończeniu projektu wspólnych inicjatyw długoterminowych wydaje się być obiecujących”, potwierdza prof. Girault.
Słowa kluczowe
Geopark, Dolina Zat, UNESCO, dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe, Globalne Południe, metodologia dla geoparków, geodziedzictwo, Globalny Program Geoparków, Maroko
