Zintegrowane narzędzia pomagają sektorowi budowlanemu przejść na gospodarkę o obiegu zamkniętym
Europejskie budynki odpowiadają za znaczną część naszego zużycia energii, całkowitej emisji gazów cieplarnianych, wydobycia surowców i produkcji odpadów. Jedną z głównych przyczyn tego stanu rzeczy jest nieodpowiednie projektowanie budynków oraz stosowanie tradycyjnego linearnego modelu „wyprodukuj-zużyj-wyrzuć”. Obecnie pod uwagę brany jest tylko jeden sposób na zakończenie eksploatacji budynków – wyburzenie. Alternatywą jest jedynie kompleksowa i kosztowna renowacja, przy czym obie opcje powodują powstawanie ogromnej ilości odpadów. Jedną z inicjatyw, która promowała zmianę przyjętych wzorców, był finansowany przez UE projekt BAMB. W ramach nowego modelu materiały, komponenty i budynki powinny być oceniane i wytwarzane z uwzględnieniem wymogów efektywnej gospodarki o obiegu zamkniętym.
Protokół projektowy dla elastycznych i przekształcalnych budynków
Partnerzy projektu opracowali protokół „Reversible Building Design Protocol”, czyli zasady projektowania budynków zgodnie z koncepcją odwracalności, które umożliwiają poszczególnym zainteresowanym stronom w łańcuchu wartości w sektorze budownictwa wdrażanie strategii odwracalnych projektów w swoich przedsięwzięciach budowlanych i remontowych. U podstaw tego podejścia projektowego leżą zdolność do przekształcania (możliwość przekształcania przestrzeni budynku w celu spełnienia nowych wymagań) oraz potencjał ponownego wykorzystania (możliwość ponownego wykorzystania elementów i komponentów bez ich uszkadzania). Partnerzy realizujący projekt pracują nad nowym oprogramowaniem, którego zadaniem ma być ocena zarówno zdolności do przekształcania, jak i potencjału ponownego wykorzystania w odniesieniu do budynków i ich poszczególnych elementów.
Paszporty materiałowe
Paszporty materiałowe opracowane w projekcie BAMB pełnią funkcję punktu kompleksowej obsługi w zakresie informacji na temat materiałów, który ułatwia podejmowanie decyzji zgodnych z zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym. System paszportów materiałowych stał się inspiracją i podstawą do opracowania różnych innych inicjatyw dotyczących danych materiałowych, takich jak projekt Product Circularity Data Sheet Initiative, realizowany przez Ministerstwo Gospodarki Luksemburga.
Narzędzie do oceny budynków o obiegu zamkniętym
Partnerzy projektu opracowali również prototypowe narzędzie do oceny budynku o obiegu zamkniętym. Narzędzie decyzyjne opiera się na metodologii oceny wydajności zasobów nowych i istniejących budynków na podstawie wyboru materiałów i decyzji projektowych. Nowo opracowana platforma oprogramowania pomaga użytkownikom dostrzec wpływ alternatywnych rozwiązań, optymalizując wskaźniki efektywności, takie jak potencjał ponownego wykorzystania i możliwości przekształcania w różnych fazach cyklu życia budynku.
Doświadczenia pilotażowe i informacje zwrotne
Budynek nazwany „Build Reversible in Conception” to zrównoważona, skalowalna i odwracalna konstrukcja opracowana samodzielnie przez młodych stażystów w Brukseli. Prace polegające na wielokrotnym montażu i demontażu tej konstrukcji trwały trzy lata. Każdy kolejny wariant konstrukcji obejmował też zmianę jej funkcji. I tak z biura, które powstało w 2018 roku, budynek został przekształcony w sklep (2019), a ostatecznie w laboratorium akustyczne (2020). Na kampusie uczelni Vrije Universiteit Brussel (VUB) przekształcono dawny dom studencki w laboratorium badań budynków o obiegu zamkniętym „Circular Retrofit Lab”. Wyremontowano osiem pomieszczeń studenckich z wykorzystaniem rozwiązań budowlanych, które można zdemontować, przystosować i ponownie wykorzystać, tworząc jak najmniej odpadów rozbiórkowych. W Heerlen (Królestwo Niderlandów) konsorcjum projektowe opracowało laboratorium „Green Transformable Building Lab” z użyciem wielofunkcyjnej i odwracalnej ramy stalowej wypełnionej wymiennymi, niezależnymi i odwracalnymi elementami podłogi, elewacji i dachu. Projekt pilotażowy pod nazwą „New Office Building” jest realizowany w niemieckim Essen, w pobliżu kompleksu przemysłowego kopalni i koksowni Zollverein. Zbudowany zgodnie z metodologią projektowania „od kołyski do kołyski” nowy biurowiec będzie posiadał ponad 200 nowoczesnych pomieszczeń biurowych oraz ogród na dachu. Z kolei w Bośni i Hercegowinie powstanie „Green Design Centre”, czyli centrum ekologicznego projektowania, którego zadaniem będzie prezentacja zasad projektowania budynków zgodnie z koncepcją obiegu zamkniętego. Centrum będzie stanowiło część nowego parku innowacji w Mostarze, w którym prezentowane będą różne aspekty zrównoważonego stylu życia, takie jak rolnictwo miejskie i turbiny wiatrowe, a także udostępnione zostaną otwarte przestrzenie warsztatowe dla dzieci z niepełnosprawnościami oraz otwarta wystawa poświęcona innowacjom. „Projekty pilotażowe i prototypowanie pokazały, że narzędzia i metodologie opracowane w ramach projektu BAMB mogą spowodować ograniczenie wytwarzania odpadów i surowców wykorzystywanych w niektórych przekształceniach budowlanych nawet o 75–90 %”, podsumowuje Caroline Henrotay, koordynatorka projektu.
Słowa kluczowe
BAMB, odpady, budownictwo, łańcuch wartości, paszporty materiałowe, odwracalny projekt, gospodarka o obiegu zamkniętym
