Komórki-zombie, które nie chcą obumrzeć, wskazują na nawrót nowotworu
Proces podziału komórkowego jest ważny dla normalnego wzrostu i naprawy uszkodzeń. Komórki zestarzałe, zwane czasem „komórkami-zombie”, tracą tę zdolność i wchodzą w trwały stan wstrzymania wzrostu. Choć zestarzenie może zapobiegać rozrostowi guzów (ponieważ nowotwory charakteryzują się niepowstrzymanym namnażaniem komórek), na przestrzeni ostatnich kilku lat obecność komórek zestarzałych po terapii przeciwnowotworowej wiązała się także z nawrotami choroby. Naukowcy z firmy Senolytic Therapeutics opracowali innowacyjny test diagnostyczny in vitro umożliwiający wykrywanie tych komórek. Dofinansowanie projektu SenoIT przez UE pozwoliło znacząco przyspieszyć badania, dzięki którym test ma szybko wejść na rynek. Mogłoby to poprawić prognozy i jakość życia milionów pacjentów, a jednocześnie ograniczać obciążenie dla systemów opieki zdrowotnej. Zidentyfikować prekursory nawrotu choroby W celu wykrycia lokalnych lub pozostających w obiegu biomarkerów, w tym komórek nowotworowych i ich składników, przeprowadza się często biopsje tkanek lub płynów (krwi). Innymi słowy, badania te pozwalają na wykrycie obecności guzów i mogą być wykorzystane do ustalenia optymalnego harmonogramu leczenia. Komórki zestarzałe, czyli komórki nowotworowe, które uniknęły cytotoksycznego efektu działania leków, nie namnażają się, a tym samym nie przyczyniają do wzrostu guza, jednak mogłyby to robić, są potencjalnie ważnym biomarkerem nawrotu choroby. Jak twierdzą prezes firmy Senolytic Therapeutics, dr Marc Ramis, i koordynatorka projektu, dr Andrea Bernardos,: „Po wyleczeniu nowotworu przy pomocy zabiegu chirurgicznego, radioterapii lub chemioterapii, lekarze często potrzebują dodatkowych informacji o obecności lub nieobecności resztek guza. Wykrycie i usunięcie resztek guza to najskuteczniejsza metoda zapobiegania nawrotom choroby, dlatego identyfikacja nowych markerów guzów nowotworowych jest najpilniejszą potrzebą onkologów”. Misją firmy Senolytic Therapeutics jest opracowywanie nowych klas leków ukierunkowanych przeciwko komórkom zestarzałym i zdolnych je eliminować, ponieważ ich obecność związana jest z procesami starzenia się i rozwoju chorób, a od niedawna także z nawrotem chorób nowotworowych. Wprowadzenie testu SenoIT na rynek szansą na poprawę rokowań dla milionów pacjentów Według Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem w 2018 r. na całym świecie odnotowano 18,1 mln nowych przypadków zachorowań na nowotwory oraz 9,6 mln zgonów z tej przyczyny. Test SenoIT koncentrował się na potrójnie ujemnym raku sutka (ang. triple-negative breast cancer, TNBC). Jak wyjaśniają Ramis i Bernardos: „TNBC to drugi najpowszechniej występujący nowotwór diagnozowany u kobiet na całym świecie i druga wiodąca przyczyna związanych z nowotworem zgonów u kobiet”. Przeprowadzone niedawno badanie wykazało, że u około 25 % pacjentek z TNBC doszło do nawrotu lokalnego lub odległego, przy czym nawroty odległe wiązały się z ponad 75 % śmiertelnością wynikającą konkretnie z nowotworu piersi. W porównaniu z konwencjonalnymi biopsjami test SenoIT jest tylko nieznacznie inwazyjny, a do tego szybki, prosty w użyciu i niedrogi. Co najważniejsze, jest testem wysoce dyskryminującym i może wykrywać nawroty guzów u pacjentów w stabilnym stanie. W ramach projektu SenoIT przeprowadzono dla tego testu badanie wykonalności. Zgodnie z oczekiwaniami wykazano opłacalność wprowadzenia testu na rynek, dlatego zespół ukończył przygotowania pięcioletniego planu biznesowego. Dzięki wynikom projektu SenoIT firma nawiązała współpracę z partnerem z branży farmaceutycznej i już w 2022 r. planuje wprowadzić test na rynek. Poza możliwością zastosowania testu SenoIT przy TNBC i innych rodzajach nowotworów prawdopodobnie stanie się on cennym narzędziem diagnostycznym dla firm farmaceutycznych pracujących nad lekami ukierunkowanymi przeciwko komórkom zestarzałym i zdolnymi do ich eliminacji w terapii chorób związanych z procesem starzenia oraz innych schorzeń. Szerokie możliwości zastosowania testu zwiastują jego globalny wpływ na stan zdrowia ludzkości i leczenie różnych chorób.
Słowa kluczowe
SenoIT, nowotwór, komórki, guz, test, nawrót choroby, potrójnie ujemny rak sutka (TNBC), zestarzałe, leki, Senolytic, diagnostyka, terapie
