Zmiana oblicza sektorów transportu towarów oraz usług w celu zmniejszenia emisji w miastach
Niemal wszystkie usługi, z których korzysta miasto na mocy zamówień publicznych, obejmują transport, niezależnie od tego, czy chodzi o elektryków, którzy muszą docierać do obiektów użyteczności publicznej, aby przeprowadzić naprawy, czy o dostawy posiłków do szkół. Przedstawiciele Kopenhagi szacują, że zamówienia na towary i usługi skutkują koniecznością przejechania 8,3 miliona kilometrów rocznie na terenie miasta, a liczba ta nie uwzględnia komunikacji zbiorowej. Biorąc pod uwagę ten fakt, znalezienie opcji pozwalającej na zmniejszenie emisji do zera przełożyłoby się na bardzo pozytywny wpływ na środowisko naturalne. Obecnie największymi przeszkodami w osiągnięciu tego celu są koszty oraz brak świadomości i wiedzy na temat dostępności odpowiednich pojazdów. W świetle błyskawicznie rosnącej opłacalności pojazdów elektrycznych, opierające się na nich zamówienia publiczne mogłyby stanowić zachętę do inwestycji w rozwiązania o zerowej emisji zanieczyszczeń. W ramach wspieranego przez Unię Europejską projektu BuyZET powstał bezemisyjny model dostaw na potrzeby miast takich jak Kopenhaga, Oslo oraz Rotterdam, który może zostać zastosowany w przypadku większości zamówień publicznych. Opisy opracowanych modeli zostały przedstawione w podręczniku BuyZET oraz w szczegółowych planach zamówień publicznych opublikowanych przez każde z miast uczestniczących w projekcie.
Określenie i zmniejszanie śladu węglowego zamówień publicznych
Pierwszym etapem przeprowadzonych prac było obliczenie śladu węglowego generowanego przez transport związany z zamówieniami publicznymi poprzez przeliczenie liczby przejazdów oraz przebytych odległości. W tym celu badacze wykorzystali szereg zróżnicowanych podejść (udokumentowanych w sprawozdaniach dotyczących śladu węglowego każdego z uczestniczących miast), które były oparte głównie na analizowaniu dokumentów księgowych oraz ekstrapolacji wymogów dotyczących transportu. „Brakowało dostępnych danych na temat transportu związanego z zamówieniami publicznymi, które w rzeczywistości byłyby stosunkowo łatwe do zebrania i oferowałyby szereg korzyści – poza promowaniem bezemisyjnych dostaw, tego rodzaju informacje przedstawiałyby jasny obraz innych skutków, takich jak wpływ na płynność ruchu drogowego”, twierdzi koordynator projektu Simon Clement. W oparciu o wyniki przeprowadzonych analiz, każde miasto skoncentrowało się na dwóch obszarach zamówień publicznych, prowadząc konsultacje z dostawcami w celu określenia potencjalnych możliwości ograniczenia emisji przed ogłoszeniem przetargów, do których miały zostać zastosowane przygotowane plany. We wszystkich badanych miastach, podmioty zajmujące się konserwacją i naprawami w obiektach użyteczności publicznej (elektrycy, hydraulicy, sprzątacze itp.) przyczyniały się do znaczącego zwiększenia emisji. W przypadku Oslo najbardziej problematycznym obszarem były usługi zbiórki odpadów komercyjnych, natomiast w Rotterdamie problem dotyczył materiałów budowlanych wykorzystywanych na potrzeby robót z zakresu infrastruktury publicznej. W Kopenhadze największymi emisjami charakteryzował się sektor dostaw drobnych towarów. Podejście opracowane w ramach projektu BuyZET zostało już zastosowane w Rotterdamie i Oslo przy kilku zamówieniach publicznych – na przykład na usługi ślusarskie oraz dostawy telefonów komórkowych w Oslo, a w Rotterdamie na umowy na konserwacje i naprawy. Poza zwiększaniem liczby bezemisyjnych dostaw, wdrożenie planów w praktyce nie przełożyło się w żaden sposób na wzrost kosztów. Oba miasta planują obecnie wykorzystanie tego modelu we wszystkich zamówieniach publicznych realizowanych na ich terenie. W Kopenhadze na przeszkodzie stoi konieczność podjęcia decyzji na szczeblu politycznym, co nastąpi prawdopodobnie pod koniec tego roku. „Omawianie celów z dostawcami, zarówno obecnymi, jak i potencjalnymi, jest naprawdę ważne. Komunikacja z podmiotami obecnymi na rynku może pomóc w ustaleniu, które możliwości są realistyczne, a także w jaki sposób miasta mogą wspierać dostawców w dążeniach do osiągnięcia bezemisyjnych dostaw – w szczególności biorąc pod uwagę fakt, że coraz większa liczba podmiotów chce realizować tego rodzaju działania z własnej woli”, mówi Clement.
Poszerzanie wpływu
Realizację projektu w trzech głównych miastach obserwowali przedstawiciele innych zainteresowanych ośrodków, w tym Southampton, Bielefeld, Jerozolimy, Bolonii, Manchesteru i Monachium, a także regionu Brukseli. Metodologie opracowane w ramach projektu są dostępne na stronie internetowej projektu BuyZET, są także promowane na szeroką skalę w sieciach ICLEI oraz Polis, dzięki którym zapoznają się z nimi władze publiczne miast Europy. Kontynuując swoje prace, zespół zamierza zbadać potencjalne modele centrów konsolidacji zamówień publicznych, w ramach których władze miejskie i sektor prywatny będą mogły współpracować w zakresie przetargów. Dotychczas powstała propozycja przeprowadzenia badań obejmujących dziewięć miast europejskich, zostały także złożone odpowiednie wnioski o środki unijne.
Słowa kluczowe
BuyZET, zamówienia, towary, usługi, emisje, gazy cieplarniane, CO2, transport, Rotterdam, Kopenhaga, Oslo