Badanie czaszek prowadzi do rozwoju wiedzy na temat założycieli Islandii
Jak wynika z najnowszych badań finansowanych przez Unię Europejską, w IX wieku kobiety pochodzące z Wysp Brytyjskich skolonizowały Islandię ramię w ramię z wikingami ze Skandynawii. Przeprowadzona w ramach projektu IPACE analiza setek czaszek zgromadzonych w kolekcjach muzealnych na Islandii, w Danii oraz w Zjednoczonym Królestwie wskazuje na fakt, że kobiety, które trafiły na Islandię, pochodziły z Wysp Brytyjskich, nie ze Skandynawii, na co wskazywały poprzednie badania. „Z przeprowadzonych dotychczas analiz kształtu czaszek wynika, że kobiety należące do pierwszych grup zamieszkujących Islandię były bardziej podobne do kobiet z Wysp Brytyjskich, nie zaś ze Skandynawii, w przeciwieństwie do mężczyzn, którzy zdecydowanie bardziej przypominają Skandynawów”, twierdzi Kimberly Plomp – badaczka, która przeprowadziła swoje badania dzięki wsparciu działania „Maria Skłodowska-Curie”. Badaczka prowadziła swoje analizy pod nadzorem Keitha Dobneya, profesora paleoekologii człowieka oraz dyrektora katedry archeologii, studiów klasycznych i egiptologii Uniwersytetu w Liverpoolu(odnośnik otworzy się w nowym oknie), Marka Collarda, profesora archeologii www.sfu.ca (Uniwersytetu Simona Frasera) w Kanadzie, a także Neila Price’a, profesora archeologii i historii starożytnej na Uniwersytecie w Uppsali(odnośnik otworzy się w nowym oknie) w Szwecji. „Wstępne wyniki badania wskazują, że pierwsze grupy kolonizujące Islandię były złożone z wikingów, którzy po drodze na Islandię zatrzymali się na Wyspach Brytyjskich, aby zabrać ze sobą kobiety z Wysp oraz Irlandii”, twierdzi Plomp. Ustalenie, czy kobiety dołączyły do wikingów dobrowolnie, czy zostały zabrane na Islandię jako niewolnice, wymaga przeprowadzenia dalszych badań.
Związek między dowodami z badań DNA oraz danymi osteologicznymi
Badania przeprowadzone przez zespół skupiony wokół projektu IPACE mogą pomóc w rozwiązaniu problemu sprzeczności między danymi osteologicznymi oraz dowodami z badań DNA. Przeprowadzone badania genetyczne wskazały, że duży odsetek pierwszych osadniczek Islandii obejmował kobiety pochodzenia gaelskiego, natomiast dane osteologiczne wskazywały z dużym prawdopodobieństwem na skandynawskie pochodzenie zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Badacze współpracujący w ramach projektu IPACE uważają, że przeprowadzone przez nich badania dostarczają dowodów wskazujących na prawdziwość badań genetycznych. Naukowcy uważają także, że wykorzystane przez nich metody pokazują, że analizy kształtu czaszek mogą stanowić realną alternatywę wobec analiz DNA, które są stosunkowo kosztowne w przeliczeniu na pojedyncze próbki, a dodatkowo w wielu przypadkach wymagają inwazyjnego pobierania próbek z cennych okazów. W swoich badaniach Kimberly Plomp wykorzystała metodę nazywaną fotogrametrią, w ramach której każda czaszka została sfotografowana około 150-krotnie z różnych perspektyw, co pozwoliło na opracowanie wysokiej jakości modeli 3D, które umożliwiły analizę ich kształtów. Porównanie przy pomocy metod statystycznych kształtów czaszek przedstawicieli zróżnicowanych populacji umożliwiło naukowcom wyciągnięcie stosownych wniosków. W ramach projektu IPACE powstała również baza danych czaszek wykorzystanych w czasie badania, która umożliwi naukowcom swobodny i zdalny dostęp do materiałów badawczych w przyszłości. „Takie rozwiązanie pozwoli na ograniczenie konieczności dotykania delikatnych czaszek dzięki temu, że naukowcy będą w stanie wykorzystać skany, co zmniejszy zapotrzebowanie na badanie prawdziwych kości”, twierdzi Plomp. W swoich badaniach badaczka wykorzystała czaszki zgromadzone przez islandzkie Muzeum Dziedzictwa Skagafjörður w Sauðárkrókur(odnośnik otworzy się w nowym oknie), a także Islandzkie Muzeum Narodowe w Rejkiawiku(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Z kolei czaszki Skandynawów pochodziły ze zbiorów Uniwersytetu w Kopenhadze(odnośnik otworzy się w nowym oknie) oraz Uniwersytetu w Oslo(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Brytyjskie czaszki uzyskano zaś z Queen's University w Belfaście(odnośnik otworzy się w nowym oknie), londyńskiego Muzeum Historii Naturalnej(odnośnik otworzy się w nowym oknie) oraz Królewskiego Towarzystwa Chirurgicznego(odnośnik otworzy się w nowym oknie), Szkockiego Muzeum Narodowego(odnośnik otworzy się w nowym oknie) oraz Muzeum Manx na Wyspie Man(odnośnik otworzy się w nowym oknie). „Wsparcie ze strony Unii Europejskiej pomogło mi w uzyskaniu odpowiednich pozwoleń na dostęp do tych cennych zbiorów archeologicznych”, twierdzi Plomp. Badaczka omówiła swoje badania podczas wykładów, zaprezentowała je także w podcaście „Women in Archeology”(odnośnik otworzy się w nowym oknie). „Słuchaczy fascynują wykorzystane metody, a także to, jak wiele informacji możemy zebrać, analizując szczątki ludzkich szkieletów”, dodaje Plomp.
