Współdziałanie unijnych instytucji ze społeczeństwem obywatelskim kluczem do usprawnienia demokracji
Petra Ahrens, stypendystka programu „Maria Skłodowska-Curie” realizująca projekt DemocInChange, wyjaśnia: „Jednym z ważnych elementów poprawy demokracji jest współdziałanie instytucji Unii Europejskiej z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego jako środek do wyrażania interesów obywateli”. Korzystając ze wsparcia programu „Horyzont 2020”, badaczka przeanalizowała stosunki między organizacjami społeczeństwa obywatelskiego a instytucjami UE jako fundamentu ponadnarodowej demokracji uczestniczącej.
Zrozumienie głównych celów
Organizacje społeczeństwa obywatelskiego dążą do poprawy praw obywatelskich i zwiększenia partycypacji grup często marginalizowanych w procesie tworzenia polityki, ponieważ zajmują się przyczynami dyskryminacji sformułowanymi w artykule 19 traktatu lizbońskiego. „Dlatego też głównym założeniem projektu było zbadanie, w jaki sposób można zwiększyć udział w życiu politycznym grup marginalizowanych w celu poprawy ponadnarodowej demokracji”, dodaje Ahrens. Oprócz poszerzania wiedzy naukowej na ten temat celem projektu były poprawa umiejętności upowszechniania wiedzy naukowej, pisania prac badawczych i budowania sieci kontaktów, a także rozpowszechnianie wyników badań wśród szerszej publiczności. „Realizacja tych celów przyniosła konkretne wyniki w obszarze badań, szkoleń i upowszechniania”, mówi Ahrens.
Najważniejsze wnioski
Projekt DemocInChange umożliwił lepsze zrozumienie powiązań między organizacjami społeczeństwa obywatelskiego zajmującymi się równością a instytucjami UE, wpływu Komisji Europejskiej na sieci organizacji społeczeństwa obywatelskiego i ich strategie lobbingowe, a także roli Parlamentu Europejskiego w angażowaniu organizacji społeczeństwa obywatelskiego. Ahrens wprowadziła także „nowe pojęcie »równościowych organizacji społeczeństwa obywatelskiego«, których działalność skupia się na przyczynach dyskryminacji”. Dzięki przyjrzeniu się „równościowym organizacjom społeczeństwa obywatelskiego” uczona była w stanie objąć badaniem także kwestie intersekcjonalności. „Mówimy o niej wtedy, gdy różne przyczyny dyskryminacji nakładają się na siebie i tworzą specyficzną odmianę dyskryminacji strukturalnej, której nie można uchwycić, przyglądając się każdemu z aspektów z osobna”, wyjaśnia badaczka. Jeśli chodzi o społeczny i polityczny aspekt projektu, Ahrens tłumaczy, jaki jest najważniejszy wniosek z przeprowadzonego badania: „W porównaniu z interesami podmiotów zorganizowanych i dysponujących bogatymi zasobami, na przykład wielonarodowych przedsiębiorstw, równościowe organizacje społeczeństwa obywatelskiego muszą działać w warunkach dużo większych ograniczeń, ponieważ często brakuje im zasobów, by w pełni wykonać swoje zadania”. Tym, co ogranicza możliwości w zakresie wyrażania interesów obywateli, są instytucje UE i ich często nieoficjalne zasady dotyczące tego, kto zostanie wysłuchany lub zaproszony do, przykładowo, nieformalnych obszarów kształtowania polityki. Najbardziej zaskakującym wnioskiem płynącym z projektu DemocInChange jest jednak to, że równościowe organizacje społeczeństwa obywatelskiego nie konkurują bezpośrednio ze sobą o dostęp do instytucji unijnych. „Przeciwnie, równościowe organizacje społeczeństwa obywatelskiego elastycznie reagują na zmieniające się potrzeby i tworzą nowe sojusze na przecięciu czynników powodujących dyskryminację, którymi się zajmują”, mówi Ahrens.
Dalsze działania
Wyniki omawianego badania przydadzą się decydentom politycznym i działaczom społeczeństwa obywatelskiego, pomagając im dokładniej zrozumieć role i stanowiska podmiotów, z którymi współdziałają, oraz stanowiąc punkt wyjścia do zastanowienia się nad nowymi formami współpracy. Po stypendium Ahrens została profesorem-gościem na Uniwersytecie w Antwerpii oraz starszym pracownikiem naukowym w projekcie EUGenDem, finansowanym przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych. Ahrens dodaje: „Uczestnictwo w projekcie EUGenDem pozwala mi na pogłębienie badań nad demokracją ponadnarodową poprzez przeanalizowanie roli Parlamentu Europejskiego i jego grup politycznych w zakresie równości płci i różnych aspektów równości”.
Słowa kluczowe
DemocInChange, instytucje UE, równościowe organizacje społeczeństwa obywatelskiego, demokracja ponadnarodowa, uczestnictwo polityczne, grupy marginalizowane, organizacje społeczeństwa obywatelskiego
