Zdrowie roślin: Chroniąc rośliny, chronimy naszą przyszłość
Można śmiało stwierdzić, że powietrze, którym oddychamy, i ponad 80 % pokarmu, który spożywamy, zawdzięczamy roślinom. Odgrywają one kluczową rolę w naszych działaniach na rzecz zrównoważonego, konkurencyjnego rolnictwa i leśnictwa, a także ochrony różnorodności biologicznej i ekosystemów. Dlatego też dbanie o zdrowie roślin jest nie tylko ważne, ale wręcz niezbędne.
Uprawa zdrowych roślin to trudne zadanie
Utrzymanie zdrowia roślin stanowi poważne wyzwanie z kilku powodów. Po pierwsze, handel oraz przepływ towarów i ludzi ułatwiają wprowadzanie, rozprzestrzenianie i utrzymywanie się szkodników oraz chorób roślin. Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa szacuje, że z powodu szkodników i chorób tracimy rocznie nawet 40 % upraw roślin spożywczych. Wpływa to negatywnie na zaopatrzenie w żywność milionów ludzi i szkodzi rolnictwu. Ponadto zmiana klimatu oraz intensyfikacja produkcji rolnej i leśnej sprzyjają pojawianiu się nowych szkodników i chorób, a także mogą prowadzić do nasilenia się tych już istniejących. Co gorsza, w rolnictwie zaczęto stosować pestycydy, aby zwiększyć plony w produkcji roślinnej, w związku z czym narastają obawy dotyczące wpływu środków ochrony roślin na środowisko, organizmy inne niż zwalczane oraz zdrowie ludzi. Wychodząc naprzeciw tym wyzwaniom, w październiku 2016 roku Parlament Europejski i Rada przyjęły rozporządzenie (UE) 2016/2031 w sprawie środków ochronnych przeciwko agrofagom roślin. Nowe przepisy weszły w życie 13 grudnia tego samego roku. Ich celem jest unowocześnienie systemu ochrony roślin, promowanie skuteczniejszych środków ochrony terytorium Unii i jej roślinności, zapewnienie bezpiecznego handlu i złagodzenie wpływu zmiany klimatu na zdrowie upraw i lasów. Zgromadzenie Ogólne ONZ ogłosiło rok 2020 Międzynarodowym Rokiem Zdrowia Roślin, którego celem jest podniesienie świadomości ludzi na całym świecie na temat tego, jak ważna jest ochrona zdrowia roślin.
Badania i innowacje w obliczu zagrożeń
Aby sprostać wyzwaniom w dziedzinie zdrowia roślin, zainicjowano liczne badania i wprowadzono rozmaite innowacje. Wiele z nich finansowanych jest w ramach programu „Horyzont 2020”, między innymi przy wsparciu działania „Maria Skłodowska-Curie”, Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERBN) i Instrumentu dla MŚP. Niniejsza broszura poświęcona jest 10 projektom prowadzonym w ramach inicjatywy „Horyzont 2020”, które dotyczą zwalczania zagrożeń dla zdrowia roślin. W ramach projektu ASTERIX opracowano roboty rolnicze, które wykorzystują widzenie maszynowe i technologię precyzyjnych dysz w celu odróżniania chwastów od roślin i rozpylania kropli bioherbicydów tylko na liście chwastów, zmniejszając ich zużycie o ponad 90 %. W projekcie BIOFERTICELLULASER wykorzystano bakterie wspomagające wzrost roślin jako organiczny nawóz do ich uprawy. Naukowcy pracujący w ramach projektu DESSA zaprojektowali narzędzie wspomagające podejmowanie decyzji, które dostarcza rolnikom dokładnych, konkretnych dla danego gospodarstwa informacji na temat działań w zakresie ochrony roślin. Projekt EMPHASIS powstał w celu wykrywania zagrożeń spowodowanych przez obce i rodzime szkodniki w wielu naturalnych ekosystemach i systemach rolniczych. W ramach projektu EUCLID opracowano zrównoważone metody ochrony roślin przed szkodnikami upraw rolniczych w Europie i Chinach, podczas gdy naukowcy biorący udział w projekcie FOUNDATION badają molekularny dialog grzyba z gatunku Fusarium oxysporum, aby znaleźć nowe strategie kontroli. Kolejnym prezentowanym projektem jest MET-PEST. Jego uczestnicy opracowują nowatorskie metodologie selektywnego oznaczania fungicydów w żywności, podczas gdy naukowcy z projektu nEUROSTRESSPEP opracowali i przetestowali biopestycydy należące do całkowicie nowej klasy biologicznych środków kontroli. Badacze biorący udział w projekcie NEURICE stworzyli nowe odmiany ryżu o podwyższonej tolerancji na sól. Wreszcie w ramach projektu POnTE zoptymalizowano programy nadzoru i zapobiegania chorobom roślin, które mogą pojawić się w przyszłości.