Wspieranie starszych pracowników w zdobywaniu umiejętności potrzebnych do dłuższej pracy na stanowisku umożliwiającym samorealizację
W ostatnich latach podkreślano korzyści z późniejszego przejścia na emeryturę, odczuwane zarówno przez daną osobę, jak i przez całe społeczeństwo. Jednakże istnieje tu ważna dychotomia: według danych uczestnictwo w programach edukacyjnych gwałtownie spada z wiekiem. Dla grupy wiekowej 25–34 lata wynosi ono 18 %, zaś dla grupy 55–64 lata – zaledwie 6 %. Stanowi to problem, ponieważ w pracy często trzeba rozwijać swe umiejętności. „Aby pracownicy mogli wykorzystać swój potencjał i doświadczenie, muszą mieć okazję do rozwoju na dalszych etapach kariery. Taki rozwój odbywa się głównie poprzez szkolenia w pracy”, wyjaśnia główny badacz projektu LEEP, Konrad Turek z Holenderskiego Interdyscyplinarnego Instytutu Demograficznego powiązanego z Uniwersytetem w Groningen. Uważa on, że wie, dlaczego większość działań ukierunkowanych na skłonienie starszych pracowników do udziału w szkoleniach nie powiodła się: nie wzięto pod uwagę nastawienia pracowników. „Musimy pamiętać, że do pracodawcy podejmują decyzje w zakresie rekrutacji pracowników, inwestycji, polityk kadrowych i innych aspektów niezbędnych, by pozostać w pracy na dłużej”, stwierdza Turek. „Ważne jest, by zapewnić starszym pracownikom inkluzywną atmosferę i wsparcie, a także umożliwić im wzięcie udziału w nowych aktywnościach oraz dalsze rozwijanie się”, dodaje.
Usuwanie barier
Projekt LEEP przeanalizował, w jaki sposób można zainwestować czas i pieniądze w szkolenie oraz jak wspomóc zdobywanie nowych umiejętności przez starszych pracowników. Wcześniejsze badania wykazują, że starszym pracownikom częściej oferuje się przejście na wcześniejszą emeryturę niż właściwe przeszkolenie. Jednakże od demografii nie ma ucieczki: zatrzymywanie i rozwój pracowników są kluczowe dla uniknięcia niedoborów pracowników i zwiększenia konkurencyjności firmy. Turek ustalił, że atmosfera w organizacjach wspierająca rozwój i równe traktowanie starszych pracowników motywuje ich do udziału w szkoleniach. Istnieje bezpośrednie powiązanie pomiędzy udziałem w szkoleniach a wybraniem późniejszego pójścia na emeryturę.
„Słuchanie” danych
W projekcie przeanalizowano kraje europejskie, koncentrując się na Holandii i Polsce. W Holandii badacze połączyli informacje na temat pracowników z ich firmami, aby sprawdzić, w jakim zakresie decyzje na temat przejścia na emeryturę wynikały z połączenia indywidualnych podejść z zasadami firmy. Porównali też firmy w okresie od 2009 do 2017 roku. „To my jako pierwsi pokazaliśmy, jak bardzo firmy zmieniły podejście do starszych pracowników w ostatniej dekadzie”, stwierdza Turek. Z kolei w Polsce zespół wykorzystał dane z największej ankiety przeprowadzanej wśród polskich pracowników (udział w niej wzięło 80 017 pracowników w latach 2010–2015). Celem było przeanalizowanie roli stereotypów na temat wieku w dyskryminacji. Twórcy projektu LEEP wykorzystali też źródła danych takie jak Badanie dotyczące zdrowia, starzenia i przechodzenia na emeryturę w Europie (SHARE), aby monitorować poszczególne osoby w 12 europejskich krajach w latach 2010–2015 (mowa tu o 27 370 respondentach). Turek wyjaśnia: „Pokazaliśmy, że dostęp do szkoleń jest powszechniejszy w krajach o silniejszych gospodarkach opartych na wiedzy, większym nacisku na edukację oraz proaktywnej atmosferze związanej ze starzeniem się”.
Rozpoczynanie dyskusji, tworzenie zaleceń
Wyniki badania LEEP ukazały się w kilku artykułach naukowych, takich jak ten opublikowany w czasopiśmie Work, Employment and Society i były omawiane w trakcie 14 prezentacji podczas międzynarodowych konferencji naukowych. Były to między innymi ważne konferencje socjologiczne, gerontologiczne i demograficzne organizowane przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Socjologiczne, Międzynarodowe Stowarzyszenie Gerontologii i Geriatryki oraz Europejskie Stowarzyszenie Badań nad Populacją. Wyniki upubliczniono również poprzez kilka powszechnie dostępnych publikacji online, w tym na prowadzonej przez Komisję Europejską ePlatformie na rzecz uczenia się dorosłych w Europie (EPALE) oraz w publikowanych w różnych czasopismach artykułach na temat starzenia się w zmieniającym się społeczeństwie. Turka fascynuje kwestia tego, w jaki sposób świat pracy zmieni się w kolejnych dekadach. „Bez wątpienia będziemy pracować dłużej, a nasze życie zawodowe będzie mniej przewidywalne i mniej standardowe. Zmieni się sposób myślenia o wieku podeszłym, jako że będzie mniej ograniczeń i więcej możliwości. Opierając się na wynikach tego projektu, będę nadal analizować, w jaki sposób redefiniujemy nasze podejście do kariery zawodowej oraz jak można stymulować nasz indywidualny potencjał, stosując odpowiednie polityki”.
Słowa kluczowe
LEEP, dane demograficzne, starsi pracownicy, społeczeństwo, emerytura, szkolenie, miejsca pracy