Wspieranie starszych pracowników w zdobywaniu umiejętności potrzebnych do dłuższej pracy na stanowisku umożliwiającym samorealizację
W ostatnich latach podkreślano korzyści z późniejszego przejścia na emeryturę, odczuwane zarówno przez daną osobę, jak i przez całe społeczeństwo. Jednakże istnieje tu ważna dychotomia: według danych uczestnictwo w programach edukacyjnych gwałtownie spada z wiekiem. Dla grupy wiekowej 25–34 lata wynosi ono 18 %, zaś dla grupy 55–64 lata – zaledwie 6 %. Stanowi to problem, ponieważ w pracy często trzeba rozwijać swe umiejętności. „Aby pracownicy mogli wykorzystać swój potencjał i doświadczenie, muszą mieć okazję do rozwoju na dalszych etapach kariery. Taki rozwój odbywa się głównie poprzez szkolenia w pracy”, wyjaśnia główny badacz projektu LEEP, Konrad Turek z Holenderskiego Interdyscyplinarnego Instytutu Demograficznego(odnośnik otworzy się w nowym oknie) powiązanego z Uniwersytetem w Groningen. Uważa on, że wie, dlaczego większość działań ukierunkowanych na skłonienie starszych pracowników do udziału w szkoleniach nie powiodła się: nie wzięto pod uwagę nastawienia pracowników. „Musimy pamiętać, że do pracodawcy podejmują decyzje w zakresie rekrutacji pracowników, inwestycji, polityk kadrowych i innych aspektów niezbędnych, by pozostać w pracy na dłużej”, stwierdza Turek. „Ważne jest, by zapewnić starszym pracownikom inkluzywną atmosferę i wsparcie, a także umożliwić im wzięcie udziału w nowych aktywnościach oraz dalsze rozwijanie się”, dodaje.
Usuwanie barier
Projekt LEEP przeanalizował, w jaki sposób można zainwestować czas i pieniądze w szkolenie oraz jak wspomóc zdobywanie nowych umiejętności przez starszych pracowników. Wcześniejsze badania(odnośnik otworzy się w nowym oknie) wykazują, że starszym pracownikom częściej oferuje się przejście na wcześniejszą emeryturę niż właściwe przeszkolenie. Jednakże od demografii nie ma ucieczki: zatrzymywanie i rozwój pracowników są kluczowe dla uniknięcia niedoborów pracowników i zwiększenia konkurencyjności firmy. Turek ustalił, że atmosfera w organizacjach wspierająca rozwój i równe traktowanie starszych pracowników motywuje ich do udziału w szkoleniach. Istnieje bezpośrednie powiązanie pomiędzy udziałem w szkoleniach a wybraniem późniejszego pójścia na emeryturę.
„Słuchanie” danych
W projekcie przeanalizowano kraje europejskie, koncentrując się na Holandii i Polsce. W Holandii badacze połączyli informacje na temat pracowników z ich firmami, aby sprawdzić, w jakim zakresie decyzje na temat przejścia na emeryturę wynikały z połączenia indywidualnych podejść z zasadami firmy. Porównali też firmy w okresie od 2009 do 2017 roku. „To my jako pierwsi pokazaliśmy, jak bardzo firmy zmieniły podejście do starszych pracowników w ostatniej dekadzie”, stwierdza Turek. Z kolei w Polsce zespół wykorzystał dane z największej ankiety przeprowadzanej wśród polskich pracowników (udział w niej wzięło 80 017 pracowników w latach 2010–2015). Celem było przeanalizowanie roli stereotypów na temat wieku w dyskryminacji. Twórcy projektu LEEP wykorzystali też źródła danych takie jak Badanie dotyczące zdrowia, starzenia i przechodzenia na emeryturę w Europie (SHARE)(odnośnik otworzy się w nowym oknie), aby monitorować poszczególne osoby w 12 europejskich krajach w latach 2010–2015 (mowa tu o 27 370 respondentach). Turek wyjaśnia: „Pokazaliśmy, że dostęp do szkoleń jest powszechniejszy w krajach o silniejszych gospodarkach opartych na wiedzy, większym nacisku na edukację oraz proaktywnej atmosferze związanej ze starzeniem się”.
Rozpoczynanie dyskusji, tworzenie zaleceń
Wyniki badania LEEP ukazały się w kilku artykułach naukowych, takich jak ten opublikowany w czasopiśmie Work, Employment and Society(odnośnik otworzy się w nowym oknie) i były omawiane w trakcie 14 prezentacji podczas międzynarodowych konferencji naukowych. Były to między innymi ważne konferencje socjologiczne, gerontologiczne i demograficzne organizowane przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Socjologiczne(odnośnik otworzy się w nowym oknie), Międzynarodowe Stowarzyszenie Gerontologii i Geriatryki(odnośnik otworzy się w nowym oknie) oraz Europejskie Stowarzyszenie Badań nad Populacją(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Wyniki upubliczniono również poprzez kilka powszechnie dostępnych publikacji online, w tym na prowadzonej przez Komisję Europejską ePlatformie na rzecz uczenia się dorosłych w Europie(odnośnik otworzy się w nowym oknie) (EPALE) oraz w publikowanych w różnych czasopismach artykułach na temat starzenia się w zmieniającym się społeczeństwie. Turka fascynuje kwestia tego, w jaki sposób świat pracy zmieni się w kolejnych dekadach. „Bez wątpienia będziemy pracować dłużej, a nasze życie zawodowe będzie mniej przewidywalne i mniej standardowe. Zmieni się sposób myślenia o wieku podeszłym, jako że będzie mniej ograniczeń i więcej możliwości. Opierając się na wynikach tego projektu, będę nadal analizować, w jaki sposób redefiniujemy nasze podejście do kariery zawodowej oraz jak można stymulować nasz indywidualny potencjał, stosując odpowiednie polityki”.
