Projektowanie urządzeń mobilnych pod kątem naprawy, ponownego użycia i recyklingu w celu zmniejszenia ilości e-odpadów Urządzenia mobilne są coraz częściej przedmiotem zintensyfikowanych działań zmierzających do ograniczenia ilości odpadów. Uczestnicy projektu sustainablySMART znaleźli sposoby na zwiększenie ich osiągów w momencie zakończenia eksploatacji, a także na ich naprawę i ponowne wykorzystanie. W pracach uwzględniono także możliwości recyklingu. Technologie przemysłowe © Fraunhofer IZM Mimo że urządzenia mobilne odpowiadają za niewielką część ogółu e-odpadów wytwarzanych w Europie, zawierają one wiele rzadkich, krytycznych, cennych i niekiedy toksycznych metali. Urządzenia te często nie są objęte bezpieczną zbiórką odpadów, a części zawartych w nich metali w ogóle się nie odzyskuje, dlatego stanowią one coraz większy problem. Lepszy recykling mógłby być wprawdzie rozwiązaniem, ale wymaga on kosztownego, zaawansowanego technologicznie sprzętu, a zatem bardziej realistycznym wyjściem byłoby wydłużenie okresu użytkowania urządzeń. Sięgając po koncepcje projektowania o obiegu zamkniętym, uczestnicy finansowanego przez UE projektu sustainablySMART badali, w jaki sposób można by sprawić, by urządzenia te działały dłużej. Projekt koncentrował się na możliwości naprawy, ponownego wykorzystania i modernizacji. Jak dotąd, kilku partnerów projektu wprowadziło nowe produkty, jak na przykład ulepszony smartfon modułowy Fairphone. Opracowany w projekcie tablet D4R (Design for Repair, Reuse, Remanufacturing, Recycling) przeszedł odpowiednie testy CE i ma niedługo trafić na rynek. Demonstracyjne urządzenie PuzzleIoT wykorzystuje technologie modułowe odpowiednie dla smartfonów, aby je naprawiać, modernizować i modyfikować. Firma AT&S udoskonaliła swoją technologię osadzania komponentów oraz oceniła jej parametry środowiskowe. Pokazuje to, że miniaturyzacja może prowadzić do powstawania produktów odznaczających się mniejszym śladem węglowym. Rozlutowanie, ponowna obróbka i ponowny montaż Budowanie nowych urządzeń w tradycyjny, liniowy sposób jest stosunkowo proste: obejmuje ono projektowanie, zamawianie, wytwarzanie i sprzedaż. Aby gospodarka o obiegu zamkniętym mogła działać dla wszystkich graczy, potrzebna jest jednak dużo większa liczba interakcji. Na przykład, ponowne użycie rozlutowanych komponentów elektronicznych wymaga dostawcy wyrzuconych urządzeń i dostawcy technologii rozlutowywania i ponownego przetwarzania. Musi pojawić się też podmiot zainteresowany budową nowych produktów w oparciu o nieco nieprzewidywalne dostawy używanych komponentów. „Inicjatywa sustainablySMART koncentrowała się na ulepszeniu projektowania produktów i procesów recyklingu, ale także na udoskonaleniu procesów ponownego wykorzystania funkcjonalnych komponentów elektronicznych. Zachowują one wartość”, tłumaczy koordynator projektu Karsten Schischke. Firma Refind Technologies, będąca partnerem projektu, opracowała proces sortowania optycznego umożliwiający selekcję urządzeń z komponentami nadającymi się do wielokrotnego użytku. Następnie robot pomaga pracownikom w demontażu urządzeń i pozyskaniu takich komponentów. Jako produkt uboczny w procesie gromadzone są również komponenty nadające się do recyklingu. Elektronika ta przechodzi następnie przez proces rozlutowania i ponownego przetwarzania, opracowany przez firmy ITR i Semicon w Warszawie. Komponenty te mogą być następnie użyte w zupełnie innych urządzeniach lub do ponownego zmontowania tych samych urządzeń. Zespół zademonstrował skuteczność tego procesu w odniesieniu do komponentów cyfrowego dyktafonu, który przeszedł takie same testy jakości jak nowe urządzenia. Testy ujawniły również szereg potencjalnie niszowych rynków. Jeśli chodzi o ponowne użycie i renowację używanych smartfonów, barierą może być brak zaufania konsumentów do rozwiązań w zakresie usuwania danych. Partner projektu Blancco ustalił, że funkcja resetu fabrycznego szeregu smartfonów z systemem Android nie zawsze poprawnie wymazuje dane i dlatego członkowie zespołu pracują teraz nad rozwiązaniami nadającymi się do wprowadzenia na rynek. Skupienie się na produktach już dostępnych na rynku Prace prowadzone w projekcie sustainablySMART wpisują się w plan działania dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym Komisji Europejskiej. W kontekście aktualnych prac nad regulacjami dotyczącymi sprzętu ICT w ramach europejskiej dyrektywy w sprawie ekoprojektu omawiana inicjatywa oferuje przydatne studia przypadków pokazujące korzyści, jakie przeprojektowanie produktu może przynieść w zakresie parametrów ekologicznych urządzeń. „Nasza praca została bardzo dobrze przyjęta na konferencji Mobile World Congress 2017 w Barcelonie. Od tego czasu koncepcje modułowości stały się bardziej rozpowszechnione. Jesteśmy dumni, że odegraliśmy w tym pewną rolę. Dla małych graczy zrównoważony rozwój może jednocześnie stanowić niszę rynkową, w której mogą się wyróżnić. Wytwarzane zgodnie z zasadami sprawiedliwego handlu, ekologiczne i zrównoważone produkty są coraz wyżej cenione na rynku”, mówi Schischke. Słowa kluczowe sustainablySMART, urządzenia mobilne, tablet, smartfon, ponowne użycie, naprawa, recykling, regeneracja, komponenty elektroniczne, projekt, modułowe
