Zachowanie komórek odpornościowych może mieć kluczowe znaczenie dla opracowania nowych metod leczenia
Leki immunoterapeutyczne mogą być skuteczną bronią w walce z rakiem. Są one wykorzystywane do stymulowania odpowiedzi immunologicznej organizmu, która może być „dezaktywowana” przez nowotwór, oraz do zachęcania komórek odpornościowych do atakowania komórek nowotworowych. „Najskuteczniejsze leki immunoterapeutyczne oddziałują na komórki odpornościowe zwane limfocytami T”, wyjaśnia koordynator projektu GDCOLCA Seth Coffelt, starszy pracownik naukowy w Instytucie Nauk o Nowotworach Uniwersytetu w Glasgow w Zjednoczonym Królestwie. „Ich głównym zadaniem jest dopilnowanie, aby wszystko przebiegało prawidłowo. W razie stwierdzenia nieprawidłowości, np. obecności wirusa, bakterii lub raka, komórki limfocytów T przystępują do ataku”.
Komórki na pierwszej linii frontu
Jednakże faktem jest, że większość pacjentów nie reaguje na immunoterapię. Podczas gdy wielu badaczy stara się zrozumieć, dlaczego tak się dzieje, Coffelt zdecydował się na inne podejście i skupił się na zachowaniu bardzo specyficznego rodzaju limfocytów T. „Chciałem dowiedzieć się więcej na temat limfocytów T gamma/delta (Tγδ)” mówi. „Mimo że są one rzadkie, odgrywają naprawdę istotną rolę. Są jak służby ratownicze przybywające na miejsce zdarzenia i kierujące reakcjami immunologicznymi”. Z czasu swoich studiów w Holenderskim Instytucie Badań nad Nowotworami w Amsterdamie Coffelt pamiętał, że choć limfocyty Tγδ są rzadkie, to jednak licznie występują w jelitach. „Otwierając swoje laboratorium w Glasgow, miałem zamiar lepiej zrozumieć to, w jaki sposób zachowują się one w przypadku raka jelita grubego. Właśnie to doprowadziło do rozpoczęcia projektu GDCOLCA”. W ramach projektu, który podjęto przy wsparciu działania „Maria Skłodowska-Curie”, zbadano rolę limfocytów Tγδ u myszy. Jednym z pytań, na które starano się odpowiedzieć w ramach projektu, było to, w którym stadium zaawansowania choroby nowotworowej były one najskuteczniejsze. „Innymi słowy – czy limfocyty Tγδ zaczynają działać, gdy nowotwory dopiero się rozwijają, czy raczej już w późniejszych stadiach choroby, kiedy rak się rozprzestrzenia?”, pyta Coffelt. „Udzielenie odpowiedzi na to pytanie było tak naprawdę trudniejsze, niż się spodziewaliśmy. To dlatego, że komórki odpornościowe czasem »przestawiają się« i zaczynają pomagać nowotworowi w rozprzestrzenianiu się”. Po 2 latach badań zespół projektowy stwierdził, że odpowiedź na to pytanie brzmi „I tak, i tak”. „Okazuje się, że limfocyty Tγδ odgrywają bardzo ważną rolę, gdy zaczyna się proces degeneracji komórek jelitowych”, zauważa. „Limfocyty Tγδ odnotowują ten fakt i pomagają w usunięciu tych komórek”. Jeśli im się to nie uda, wówczas nowotwór będzie próbował je wypchnąć.
Wzmacnianie odpowiedzi immunologicznych
Coffelt uważa, że ustalenia te mogą mieć istotne implikacje, choć są jeszcze na wczesnym etapie. „Wiemy, że limfocyty Tγδ mają zdolność do zabijania komórek nowotworowych”. „Istnieje zatem możliwość zbadania, w jaki sposób możemy pomóc im skuteczniej wypełniać ich funkcje, na przykład poprzez dodanie do nich pewnego rodzaju leku. Mogą istnieć również możliwości zbadania, w jaki sposób wzmocnienie leczenia limfocytami Tγδ może działać na pacjentów, których organizm obecnie nie reaguje na konwencjonalne metody immunoterapii”. W dalszej kolejności Coffelt chciałby zbadać rolę limfocytów Tγδ w przypadkach raka jelita grubego u ludzi. Można dokonać tego poprzez analizę próbek pacjentów. „Przed nami jeszcze wiele rzeczy, których musimy nauczyć się na temat limfocytów Tγδ”, ciągnie Coffelt. „Byłoby naprawdę świetnie móc ostatecznie ustalić, czy pobudzenie limfocytów Tγδ u osób zagrożonych rakiem jelita grubego może powstrzymać jego ewentualne wystąpienie”. Jeśli uda nam się wymyślić, w jaki sposób możemy powstrzymać te komórki odpornościowe przed »przestawianiem się« (gdy komórki zmuszane są do pomocy nowotworowi w rozprzestrzenianiu się), może mieć to korzystny wpływ na późniejszym etapie”.
Słowa kluczowe
GDCOLCA, rak, limfocyt T, immunoterapia, komórki, guz, odporność, leki