Wymiar etyczny projektowania inteligentnych urządzeń
Pomimo tego, że inteligentne technologie są już znaną i wszechobecną częścią naszego życia, duża część społeczeństwa nadal podchodzi do nich z obawą, a nawet nieufnością. „Obecnie toczy się wiele debat dotyczących potrzeby etycznego i odpowiedzialnego projektowania technologii i usług intensywnie wykorzystujących dane”, mówi Irina Shklovski, profesor komunikacji i informatyki na Uniwersytecie Kopenhaskim. „Nie do końca wiadomo natomiast, jak to robić w praktyce”. Właśnie tym problemem zajął się zespół finansowanego przez UE projektu VIRT-EU (Values and ethics in Innovation for Responsible Technology in Europe). W kierowanym przez Shklovski projekcie powstały praktyczne narzędzia, które umożliwiają twórcom technologii myślenie i rozmawianie o etyce w nowy i produktywny sposób. „Krótko mówiąc, chcieliśmy znaleźć praktyczne sposoby, które pozwoliłyby specjalistom rozwijającym technologie uwzględniać w ich pracy aspekty etyczne”, dodaje Shklovski.
Zestaw narzędzi bazujących na teorii
Jak mówi Shklovski, istnieje wiele zasad etycznych, wytycznych i deklaracji, brakuje natomiast praktycznych metod ich wdrażania. „Aby wypełnić tę lukę, utworzyliśmy prawdziwie interdyscyplinarny zespół złożony z prawników, etnografów, informatyków, projektantów i socjologów, których zadaniem było ustalenie, co etyka oznacza w praktyce”, tłumaczy. Owocem tych analiz jest praktyczna teoria etyki – bazujący na teorii zestaw narzędzi i pojęć pomagających twórcom technologii myśleć i uczyć się o etyce w sposób, który może pomóc im w podejmowaniu lepszych decyzji dotyczących projektowania. „Zestaw narzędzi VIRT-EU nie jest kolejną listą zaleceń, lecz oferuje twórcom technologii sposób na zdobycie języka, struktury i autorytetu niezbędnego, by móc prowadzić rozmowy o etyce”, mówi Shklovski. Zestaw narzędzi, dostępny za pośrednictwem strony internetowej projektu, zawiera specjalnie opracowany kwestionariusz, który pomaga twórcom i projektantom technologii oceniać wpływ ich pracy na ochronę prywatności oraz kwestie etyczne i społeczne. Innym elementem pakietu jest Ethical Stack, seria narzędzi opracowana po to, by pomóc twórcom nowych technologii połączonych w analizie potencjalnych konsekwencji etycznych i społecznych ich produktów. Zestaw zawiera też materiały offline pomagające w zadawaniu trudnych pytań oraz podważaniu utartych opinii. Przygotowano także animację dotyczącą etyki w dziedzinie internetu rzeczy oraz krótką broszurę przedstawiającą podstawowe zagadnienia związane z etyką.
Nowy standard
Zestaw narzędzi VIRT-EU stał się nowym standardem pod względem angażowania projektantów i twórców technologii w sprawy etyki. „Zamiast obwiniać projektantów i twórców za wady technologii intensywnie wykorzystujących dane, dostrzegliśmy fakt, że społeczność technologiczna doświadcza niepokoju i niepewności związanych z podejmowanymi przez siebie decyzjami”, podsumowuje Shklovski. „Nasze narzędzia zostały zaprojektowane w taki sposób, aby umożliwić specjalistom wspólne stawianie czoła tym niepewnościom”. Mimo że trwa jeszcze finalizowanie części opracowań naukowych, wielu partnerów konsorcjum już wykorzystuje zestaw narzędzi w nowych inicjatywach.
Słowa kluczowe
VIRT-EU, etyka, inteligentne urządzenia, technologia, twórcy, prywatność
