Podnoszenie i normalizacja umiejętności z myślą o wznoszeniu budynków efektywnych energetyczne
Dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków(odnośnik otworzy się w nowym oknie) kładzie nacisk na wprowadzanie zasad, które pozwolą zmienić stan obecnego budownictwa w Europie i spowodują, że do 2050 roku europejskie budynki będą znacznie bardziej efektywne energetycznie i całkowicie zdekarbonizowane. Założenia te dotyczą zarówno nowo budowanych obiektów, jak i budynków remontowanych i poddawanych renowacji. Okazuje się jednak, że wznoszenie budynków w sposób zrównoważony z zapewnieniem wysokiej jakości, szczególnie w segmencie mieszkaniowym, jest wyraźnie utrudnione z powodu braku odpowiedniej kontroli jakości podczas prac budowlanych i remontowych, niedostatecznej liczby wykwalifikowanych pracowników znających odpowiednie nowoczesne technologie, a także w wyniku niskiego zapotrzebowania na takie rozwiązania ze strony właścicieli i deweloperów. Aby wesprzeć branżę budowlaną, zespół projektu NEWCOM(odnośnik otworzy się w nowym oknie) (New competence for building professionals and blue-collar workers – certified qualification schemes to upgrade the qualification for building nZEBs) postawił sobie za cel opracowanie programów szkoleniowych dotyczących wznoszenia budynków o niemal zerowym zużyciu energii (NZEB). Przygotowane szkolenia mają charakter modułowy i obejmują jednostki samodzielne lub uzupełniające już istniejące materiały szkoleniowe. Co więcej, w ramach projektu powstała także baza kompetencji, która ułatwi proces normalizacji ich uznawania na terenie całej Europy. Baza danych łączy kompetencje potwierdzone odbyciem kursu z konkretnymi fachowcami. Potencjalni klienci mają w nią wgląd za pomocą dostępnych z poziomu aplikacji kart umiejętności. „Ze względu na modułowy charakter całego systemu, dodawanie kolejnych kursów i szkoleń pozwoli rozszerzyć go na inne dziedziny zawodowe”, wyjaśnia koordynator projektu Georg Trnka z Austriackiej Agencji Energetycznej(odnośnik otworzy się w nowym oknie) (strona internetowa w języku niemieckim).
Umiejętności w sektorze budowlanym i ich normalizacja
Jeśli chcemy myśleć o zapewnieniu jak najwyższej efektywności energetycznej budynków, musimy unikać nawet najdrobniejszych błędów w trakcie prac budowlanych i remontowych. Każdy budynek powinien być wyposażony w system fasadowy(odnośnik otworzy się w nowym oknie) oraz profesjonalnie zainstalowany system ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji (HVAC). Niestety osiągnięcie takiego stanu jest na razie niemożliwe z powodu luk na poziomie umiejętności branżowych. „W wielu krajach europejskich kształcenie specjalistyczne w kierunku efektywności energetycznej stoi na zastraszająco niskim poziomie, a istniejące kursy często nie poruszają nawet takich tematów, jak współpraca międzybranżowa, obsługa budynku w całym cyklu eksploatacji czy ciągłe monitorowanie energii i sterowanie jej zużyciem”, dodaje Trnka. „Jednocześnie spada też zapotrzebowanie na indywidualną certyfikację w zakresie usług oraz umiejętności budowlanych zgodnych z normą ISO 17024(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Jedynym odstępstwem są tu zagadnienia związane bezpośrednio z bezpieczeństwem, dlatego wydaje się, że rozsądnie będzie powiązać kwestię efektywności energetycznej z kursami o już ugruntowanej pozycji”. Na podstawie wskazanych przez partnerów projektu NEWCOM obszarów priorytetowych zespół projektu opracował moduły szkoleniowe, które koncentrują się na trzech tematach. Po pierwsze – na konstrukcji dachów płaskich i hydroizolacji dachów z nastawieniem na rozwiązania dożywotnie, w tym na planowaniu i montażu zielonych dachów oraz realizacji rozwiązań w zakresie efektywności energetycznej. Po drugie – na instalacjach wentylacyjnych, w tym zagadnieniach związanych z odzyskiwaniem ciepła, ochroną przed hałasem, kontrolowanym przepływem powietrza oraz inteligentnymi systemami kontroli zapotrzebowania. Po trzecie – na zapewnianiu jakości w fazie planowania, budowy i eksploatacji budynków NZEB, z uwzględnieniem aspektów dotyczących jakości powietrza w pomieszczeniach, jakości termicznej fasady budynku i systemu energetycznego oraz aspektu ekonomicznego. Partnerami projektu NEWCOM, którzy pomogli w opracowaniu modułów szkoleniowych, były organizacje zajmujące się wdrażaniem rozwiązań z zakresu efektywności energetycznej w poszczególnych krajach bądź mające doświadczenie w podnoszeniu kwalifikacji specjalistów, w tym instytucje i szkoły zawodowe odpowiedzialne za kształcenie w zakresie wznoszenia budynków NZEB. W przeprowadzonych sesjach szkoleniowych dla trenerów wzięło udział 149 osób z różnych środowisk zawodowych. Opracowana w ramach projektu baza kompetencji opiera się na metodologii będącej wynikiem współpracy z zespołem projektu BIMmplement(odnośnik otworzy się w nowym oknie) realizowanego w ramach programu „Horyzont 2020”. Fachowcy, którzy ukończą moduł szkoleniowy, będą mogli wziąć udział w egzaminie poświadczającym zdobyte umiejętności zgodnie z określonymi wcześniej jednostkami efektów uczenia się. Baza danych kompetencji jest połączona z aplikacją BUILD UP Skills Advisor(odnośnik otworzy się w nowym oknie), która pozwala klientom indywidualnym oraz firmom wyświetlić kartę kompetencji zawodowych danego specjalisty.
Korzyści w zakresie budownictwa
Projekt NEWCOM był realizowany zgodnie z założeniami dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, która jest instrumentem ustawodawczym UE mającym na celu jej poprawę w przypadku budynków Starego Kontynentu. Jak wyjaśnia Trnka: „Dla właścicieli budynków to korzyść w postaci lepszej jakości wykonania i wyższej efektywności energetycznej, natomiast w kontekście normalizacji na poziomie europejskim taka zmiana przyniesie korzyści fachowcom szukającym zatrudnienia poza miejscem zamieszkania”. Większość modułów szkoleniowych powstałych w ramach projektu NEWCOM została już wdrożona przez partnerów projektu, na przykład w Austrii przez Grupę Roboczą ds. Szkoleń Konsultantów ds. Energii. W Węgrzech poszczególne moduły szkoleniowe były prezentowane we współpracy ze stowarzyszeniem zrównoważonych umiejętności budowlanych TRAINBUD Sustainable Construction Skills Alliance. Z kolei w przypadku Słowacji zostały one włączone do szkoleń prowadzonych w ramach działań innych projektów, takich jak między innymi StavEdu(odnośnik otworzy się w nowym oknie) oraz ingREeS(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Obecnie zespół pracuje nad kolejnymi szkoleniami trwającymi od września 2020 roku do lutego 2023 roku, które zostały poświęcone zagadnieniom jakości, efektywności energetycznej i energii ze źródeł odnawialnych w budownictwie. Dostępne w aplikacji BUILD UP Skills szkolenie wpisuje się w założenia bazy danych kompetencji oraz wzajemnego uznawania umiejętności. W Austrii przeprowadzono ocenę potrzeb w zakresie umiejętności energetycznych przy wsparciu krajowej sieci ochrony klimatu klimaaktiv(odnośnik otworzy się w nowym oknie), obejmującą przegląd szkoleń krajowych sieci dostawców. W rezultacie powstały trzy krótkie moduły szkoleniowe dostępne przez internet, skupiające się na remontach budynków mieszkalnych, ekologicznych materiałach budowlanych oraz kontroli jakości w zakresie efektywności energetycznej. „Szkolenia te były skierowane do krajowych doradców energetycznych – kluczowej grupy łączącej konsumentów z sektorem budowlanym, którzy posiadają odpowiednią wiedzę podstawową i często chętnie biorą udział w tego rodzaju międzysektorowych szkoleniach”, wyjaśnia Trnka. W okresie od grudnia 2021 roku do grudnia 2022 roku w szkoleniach wzięło udział przeszło 100 uczestników, z czego ponad 80 % uznało, że było wyjątkowo dobre.
