Przeciwdziałanie dezinformacji w mediach społecznościowych
Zjawisko globalnego rozwoju mediów społecznościowych w ciągu ostatniej dekady spowodowało prawdziwy wysyp wprowadzających w błąd, niedokładnych lub wręcz fałszywych informacji. Szybkość, z jaką się one rozprzestrzeniają, wraz z nieograniczonym dostępem do tworzenia i rozpowszechniania treści, jaki dają media społecznościowe, zwiększa potencjalne szkody. Badania wykazały, że rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji postępuje szybciej i ma większy zasięg niż w przypadku informacji prawdziwych. Szkody, jakie wyrządza dezinformacja, przybierają różne formy: od zniesławienia osób lub marek po ingerencję w politykę – na przykład w wybory – która zagraża demokracji. Ogólnym skutkiem tego stanu rzeczy jest nadwyrężenie zaufania w społeczeństwach. Celem finansowanego ze środków UE projektu SOMA było zwiększenie świadomości wśród kluczowych zainteresowanych stron na temat tendencji w mediach społecznościowych i tematów zainteresowania, przy jednoczesnym zapewnieniu narzędzi do walki z dezinformacją. „W ramach projektu SOMA powstała społeczność składająca się z przeszło 100 organizacji z ponad 20 krajów, co umożliwiło efektywną współpracę pomiędzy podmiotami walczącymi z dezinformacją”, mówi koordynator projektu Nikos Sarris z firmy Athens Technology Center (ATC). „Zespół projektu założył również trzy centra doskonałości w Danii, Grecji i we Włoszech”.
Do tego potrzebna jest społeczność
Aby móc dzielić się wiedzą na temat wpływu dezinformacji na opinie, kulturę, politykę i zyski, społeczność projektu SOMA skupiła się w ramach Obserwatorium społecznego zajmującego się dezinformacją i analizą mediów społecznościowych. Zapewniło to wspólne środowisko pracy poprzez platformę wspólnej weryfikacji. Kluczową częścią pracy społeczności było prowadzenie dochodzeń w sprawach przypadków dezinformacji, podczas których partnerzy projektu weryfikowali informacje. W ramach projektu przeprowadzono około 50 dochodzeń, wszystkie z nich były jawne. Jedno z ostatnich dochodzeń dotyczyło w szczególności krążących w Internecie wątpliwych informacji na temat szczepionki firmy AstraZeneca przeciw COVID-19. Dochodzenie wykazało, że pomimo uchylenia tymczasowego zawieszenia jej stosowania przez niektóre rządy europejskie ze względów bezpieczeństwa „wiele mediów informacyjnych w relacjonowaniu tej kwestii wciąż używało alarmistycznego i sensacyjnego tonu, torując drogę wymysłom i dezinformacji”. Tendencję tę stwierdzono pomimo zatwierdzenia szczepionki zarówno przez Europejską Agencję Leków, jak i Światową Organizację Zdrowia. Platforma wspólnej weryfikacji – oparta na platformie Truly Media, opracowanej przez ATC i Deutsche Welle – łączy się również z innymi narzędziami do weryfikacji, takimi jak TruthNest. Użytkownicy mogą z łatwością zwrócić się do takich źródeł jak Parlament Europejski, Komisja Europejska i Eurostat z prośbą o zajęcie oficjalnego stanowiska w konkretnych sprawach. W ramach projektu SOMA zbadano również istniejące metodologie oceny źródeł informacji, identyfikując 12 wskaźników, które posłużyły do stworzenia indeksu przejrzystości SOMA. Wskaźniki te pogrupowano według sześciu wymiarów związanych z przejrzystością i wiarygodnością serwisów informacyjnych: nagłówek, autor, źródła, treść, sposób sformułowania i reklama. Aby jeszcze bardziej podnieść świadomość, zespół zorganizował wydarzenia związane z umiejętnością korzystania z mediów i informacji, w których wzięło udział łącznie 3 700 osób. W celu wpłynięcia na politykę opublikowano białą księgę, która zawierała zalecenia mające na celu zwiększenie wymiany wiarygodnych treści oraz zarys zobowiązań, których powinny przestrzegać główne platformy.
Zwiększenie skali dzięki Europejskiemu Obserwatorium Mediów Cyfrowych
Wśród 110 użytkowników platformy SOMA znajdują się badacze i specjaliści w zakresie weryfikacji faktów, a także przedstawiciele rządów i mediów. „Pomimo dużego znaczenia dochodzeń i narzędzi naszym największym sukcesem była sama ogólnoeuropejska społeczność, która współpracowała przy użyciu naszych narzędzi, aby odzyskać zaufanie społeczeństwa, działając jako centrum wiarygodnych informacji”, dodaje Sarris. Większość partnerów SOMA jest obecnie częścią unijnej inicjatywy www.edmo.eu (Europejskie Obserwatorium Mediów Cyfrowych), która, dysponując większymi zasobami, zwiększa skalę działań poprzez wprowadzanie krajowych ośrodków, co ma na celu stworzenie paneuropejskiej sieci.
Słowa kluczowe
SOMA, fałszywy, dezinformacja, media społecznościowe, zaufanie, weryfikacja, weryfikacja informacji, COVID-19, AstraZeneca, szczepionka, wiadomości