Patrząc w przeszłość: filmy Docutube skłaniają nastolatków do samodzielnego myślenia, refleksji i dyskusji o religii
Obecnie wiele narracji dotyczących Europy prezentuje sprzeczne poglądy na temat relacji między religią a społeczeństwem. Ich historyczne tło często nie jest uwzględniane. Lepsze zrozumienie historii, jak i przykładów koegzystencji religii w społeczeństwie, może pogłębić empatię i zrozumienie oraz pomóc społeczeństwu sprostać wyzwaniom związanym ze współistnieniem religii. Pomoże to również wspierać integracyjne i refleksyjne społeczeństwa europejskie, co jest kluczowym celem UE. Ponadto możliwe stanie się przełamywanie barier oraz ograniczanie radykalizacji i ekstremizmu, które zakłócają funkcjonowanie społeczeństw europejskich, zagrażając pokojowi i tolerancji. Finansowany ze środków UE projekt RETOPEA ma na celu zaspokojenie tych potrzeb społeczeństwa. „Naszym celem było poruszenie kwestii różnorodności religijnej poprzez wykorzystanie metody nauki z historii, która została opracowana z myślą o nastolatkach”, mówi Patrick Pasture, koordynator projektu. W ramach projektu przeanalizowano historyczne traktaty pokojowe i procesy rozstrzygania konfliktów, a także współczesne przykłady współistnienia religii w kulturze i mediach.
Narzędzie dydaktyczne wspierające tolerancję i zrozumienie różnorodności religijnej
„Nauka z historii to koncept, który był szczególnie rozwijany w ramach dydaktyki historii – służy do zachęcenia młodych ludzi do nauki krytycznego myślenia o przeszłości i teraźniejszości poprzez krytyczną analizę źródeł pierwotnych oraz do nauki właściwego kontekstualizowania, tj. sytuowania zjawiska we współczesnym mu kontekście”, wyjaśnia Pasture. Zespół projektu RETOPEA wykorzystał to podejście do opracowania skierowanego do młodzieży narzędzia dydaktycznego promującego tolerancję i pokojową koegzystencję. W ramach projektu dostosowano je również do formułowania wniosków i wskazówek dla decydentów, zwłaszcza zaangażowanych w dialog stron o odmiennych przekonaniach. „W projekcie używamy terminu »międzyprzekonaniowy« zamiast »międzywyznaniowy« lub »międzyreligijny«, ponieważ w dialogu powinny brać udział nie tylko osoby o różnych wyznaniach, ale także niewierzące, zwolennicy sekularyzmu, a także wyznające niezinstytucjonalizowane wierzenia”, mówi Pasture.
Platforma dla młodych ludzi: edukacyjny zestaw narzędzi
Zespół projektu RETOPEA opracował zestaw narzędzi edukacyjnych do użytku w formalnych i nieformalnych placówkach edukacyjnych (np. w muzeach i ośrodkach kultury). „Poprosiliśmy młodych ludzi o przygotowanie krótkiego filmu dokumentalnego zwanego »docutube«”, wyjaśnia Pasture. Filmiki w stylu vlogowym dotyczyły tolerancji religijnej i koegzystencji. „W ramach zestawu narzędzi stworzyliśmy obszerną listę »wycinków«: krótkich fragmentów traktatów pokojowych zestawionych z obrazami i kontekstem dającym punkt wyjścia do dyskusji i refleksji, a w konsekwencji także do stworzenia docutube nakręconego z użyciem kamery lub za pomocą smartfona”, zauważa Pasture. W ten sposób zapewniono młodym ludziom bezpieczną przestrzeń do refleksji i dyskusji na temat swoich doświadczeń, a także zwiększono ich wiedzę na temat historii i religii oraz wspomagano rozwój ich umiejętności dotyczących mediów. The Open University stworzył również otwarty kurs kończący się przyznaniem wirtualnej odznaki, by uczyć nauczycieli wykorzystywania tej metodologii.
Promowanie tolerancji religijnej na wczesnym etapie
„Zauważyliśmy, że ta metodologia, choć jest dość czasochłonna, naprawdę działa, a młodzi ludzie lubią z niej korzystać”, mówi Pasture. Zespół projektu RETOPEA stwierdził, że młodzież jest zainteresowana rozmową o religii, ale uważa, że rzadko istnieje taka możliwość. „Koniecznie należy stworzyć do tego przestrzeń. Ponadto u młodzieży dość popularne jest ostrożne podejście do publicznego dyskursu i sposobu, w jaki religia jest przedstawiana w mediach”, dodaje uczony. Metody wykorzystane w projekcie wskazują nastolatkom drogę do myślenia o współistnieniu religii w bardziej zniuansowany i empatyczny sposób. „W ten sposób projekt RETOPEA przyczynia się do zapobiegania radykalizacji, poprawy sposobów zarządzania konfliktami międzyprzekonaniowymi i promowania bardziej harmonijnego społeczeństwa”, podsumowuje Pasture.
Słowa kluczowe
RETOPEA, młodzież, religia, nauka z historii, docutube, tolerancja, tolerancja religijna i przekonaniowa, radykalizacja, ekstremizm
