Lepsza ocena utraty słuchu i możliwości rehabilitacji
Według WHO blisko 466 milionów osób, czyli 5 % światowej populacji, korzysta z rehabilitacji z uwagi na utratę słuchu powodującą brak sprawności. Ponad 90 % tych osób to osoby dorosłe. Szacuje się, że do 2050 roku liczba ta wzrośnie do ponad 700 milionów osób, czyli 10 % populacji. Konwencjonalne metody leczenia polegają zwykle na dobraniu aparatu słuchowego, jednak niektóre badania szacują, że nawet 25 % użytkowników nie korzysta z aparatów regularnie. Wynika to z tego, że nawet przy stosowaniu aparatu słuchowego zrozumienie mowy w głośnym otoczeniu jest problematyczne, zaś oceny kwalifikowalności do stosowania aparatu słuchowego zwykle nie uwzględniają realistycznych scenariuszy wykorzystania. Według Sophii Kramer, koordynatorki projektu HEAR-ECO, „dla osób z deficytem słuchu komunikacja jest często wyczerpująca, ponieważ wymaga dużego poziomu koncentracji”. Korzystając ze wsparcia działań Maria Skłodowska-Curie, twórcy projektu HEAR-ECO opracowali obiektywne pomiary wysiłku związanego ze słuchaniem oraz zmęczenia, analizując wskaźniki fizjologiczne, takie jak pomiar wielkości źrenic, elektroencefalografia (EEG) oraz pomiary sercowo-naczyniowe. Badacze stworzyli też parametry mające pomóc w przewidywaniu wysiłku i zmęczenia. „Stworzyliśmy bardziej kompleksową metodologię pomiaru skutków utraty słuchu oraz oceny prawdopodobnego działania aparatów słuchowych”, opowiada Kramer pracująca w (Uniwersyteckim Centrum Medycznym VU będącym gospodarzem projektu. „Nasze osiągnięcia powinny pomóc w zasypaniu przepaści pomiędzy funkcjonowaniem w prawdziwym świecie a testami laboratoryjnymi”. Partnerami projektu HEAR-ECO byli audiolodzy kliniczni, psycholodzy, inżynierowie biomedyczni i akustyczni, a także firma Oticon, drugi największy producent aparatów słuchowych na świecie.
Badanie złożoności scenariuszy dotyczących słuchu
Percepcja mowy to złożone zadanie. Na jej wynik wpływają rozmaite czynniki, między innymi to, na ile dana wiadomość jest ważna dla rozmówcy, jaki jest dokładny kontekst społeczny i akustyka, czy istnieją elementy zagłuszające dźwięk. „Uwzględnienie tych aspektów umożliwi bardziej kompleksową ocenę utraty słuchu i rehabilitacji, znacznie przewyższającą stosowane obecnie ograniczone testy kliniczne”, dodaje kierowniczka projektu, Adriana Zekveld. Projekt rozpoczął się od badań od podstaw, w ramach których każdy naukowiec na wczesnym etapie kariery zdobył wiedzę fachową z określonej dziedziny, takiej jak pomiary sercowo-naczyniowe lub wpływ obecności innych osób na percepcję mowy. Następnie badacze pracowali nad połączeniem swej wiedzy. Utworzono na przykład oparty na awatarach system rzeczywistości wirtualnej, aby symulować sytuacje społeczne i badać wpływ obecności innych osób na percepcję mowy, reakcję źrenic oraz sercowo-naczyniowe wskaźniki świadczące o słuchaniu z wysiłkiem. „Uczestnicy zgłosili, że odczuwają wpływ obecności innych awatarów, zarówno pozytywny (czuli wsparcie), jak i negatywny (w niektórych przypadkach inne awatary rozpraszały ich)”, zauważa Zekveld. Przeanalizowano także interakcje pomiędzy cechami aparatów słuchowych a scenariuszami testowymi HEAR-ECO. Ustalono, że metody stosowane w ramach projektu zapewniają odpowiednie bodźce (w postaci docelowej mowy oraz hałasów) w warunkach, w których manipuluje się złożonością przestrzenną i pogłosem. „Oznacza to, że możliwe jest zastosowanie bardziej realistycznych warunków testowych w celu oceny zalet aparatu słuchowego”, wyjaśnia Zekveld.
Dwa zestawy narzędzi służących do oceny
Dzięki wspólnym pracom sześciu naukowców realizujących projekt stworzyło dwa zestawy narzędzi. Pierwszy z nich zawiera metody sprawiające, że testy percepcji mowy są bardziej realistyczne. Obejmuje on aspekty społeczne, cechy akustyczne (w tym symulacje przyjazne dla użytkownika, co pozwoliło uniknąć konieczności wykorzystania drogich laboratoriów) oraz sposoby oceny motywacji i zmęczenia. Drugi zestaw narzędzi składa się ze wskaźników fizjologicznych, zaś uzyskane wyniki pokazują, że pomiary wykonane przez zespół rzeczywiście uwzględniły określone aspekty testu słuchowego, takie jak motywacja słuchacza, zmęczenie oraz wymogi pamięciowe. „Jako światowej klasy eksperci w tej dziedzinie z radością obserwujemy, że inne grupy badaczy oraz kilku producentów aparatów słuchowych włącza obecnie do swych prac pomiar wysiłku związanego ze słuchaniem. Niektóre podmioty wykorzystują wręcz metody opracowane przez zespół HEAR-ECO: EEG oraz pomiar wielkości źrenicy, a także wyniki naszych prac”, podsumowuje Kramer.
Słowa kluczowe
HEAR-ECO, słuchanie, aparat słuchowy, pomiar wielkości źrenicy, motywacja, zmęczenie, akustyka, rzeczywistość wirtualna, EEG, mowa, rehabilitacja
