Pracownicy wyjeżdżają na Arktykę, by doświadczyć dobrego życia
Zawirowania gospodarcze, powszechne bezrobocie, rosnąca niepewność stałego zatrudnienia, globalna pandemia i trwająca wojna na terenie Europy – wszystkie te powody sprawiają, że wielu jej mieszkańców patrzy w przyszłość z pesymizmem. „Ze względu na to, że w wyniku kryzysów tradycyjne ścieżki awansu społecznego zostały przerwane, zapoczątkowało to debatę pomiędzy grupą uważającą, że nie ma żadnej przyszłości, do której warto dążyć, oraz drugą grupą, która wciąż wierzy w przyszłość, w której czeka nas dobrobyt”, twierdzi Kori Allan, główna badaczka projektu ArcticLabourTime koordynowanego przez Uniwersytet w Jyväskylä w Finlandii. W jakim stopniu afektywne i czasowe wymiary oczekiwań ludzkich dotyczących przyszłości wpływają na to, w jaki konkretny rodzaj pracy się angażują lub wręcz przeciwnie – jak bardzo przestają się weń angażować? Aby udzielić odpowiedzi na to pytanie, badaczka spojrzała na północ w kierunku Arktyki. „Obszary uważane za peryferyjne, takie jak większa część Arktyki, nigdy nie wiązały się z oczekiwaniami dobrobytu, które funkcjonowały i dominowały w globalnej świadomości w wyniku powojennego uprzemysłowienia”, dodaje Allan. „Z tego powodu właśnie tego rodzaju miejsca są kluczowe dla zrozumienia czasowych sprzeczności związanych z globalną gospodarką”. W ramach projektu ArcticLabourTime, który został zrealizowany dzięki wsparciu działań „Maria Skłodowska-Curie”, Allan badała fińską część Arktyki, która w wyniku bogactwa zasobów naturalnych doświadcza obecnie napływu nowych inwestycji.
Migracja w celach życiowych a migracja zarobkowa
Badania etnograficzne Kori Allan koncentrowały się na jednej z lapońskich gmin, która szybko staje się popularnym celem dla turystów z całego świata. Choć nie brakuje przyrody i terenów do rozwoju turystyki, brakuje pracowników gotowych do obsługiwania turystów. To oznacza, że aby sprostać rosnącemu zainteresowaniu turystów, zarówno przedsiębiorstwa, jak i inni interesariusze polegają na mobilności pracowników. „Właściciele dużych firm radzą sobie z sezonowością sektora turystyki, zaspokajając braki pracowników dzięki rekrutacji pracowników sezonowych z południa Finlandii, coraz częściej sięgając także za granicę”, zauważa Allan. „Zarówno osoby odpowiedzialne za rekrutację, jak i przedstawiciele administracji rządowej starają się zachęcać zagranicznych przedsiębiorców i pracowników, reklamując wizję »dobrego życia«, jakie można znaleźć w Arktyce”. Jak wyjaśnia Allan, migracja związana z celami życiowymi, dotycząca osób przeprowadzających się w poszukiwaniu lepszego lub bardziej satysfakcjonującego sposobu życia, jest często rozpatrywana w oderwaniu od migracji zarobkowej. W przypadku Laponii, gdzie praca i życie są ze sobą nierozerwalnie związane, oba te zagadnienia są do siebie bardzo zbliżone. „Praca w tym regionie jest bardzo sezonowa, co prowadzi do wyjątkowo dużej mobilności pracowników”, twierdzi Allan. „Większość osób przyjeżdżających tu do pracy jest skłonna poświęcić pewność i stabilność zatrudnienia po to, by mieć możliwość pracy w środowisku naturalnym oraz by dostosować swój styl życia do wyznawanych ideałów”. Allan zauważa, że dzięki temu uznane firmy lapońskie mogą zatrudniać stosunkowo tanich pracowników. Badaczka dodaje także, że w niektórych przypadkach migranci sami zakładają swoje małe firmy i startują z nowymi przedsięwzięciami. W rezultacie powstał hybrydowy ekosystem pracy i stylu życia, który sprzyja przyciąganiu różnych mobilnych grup pracowników, w tym „cyfrowych nomadów” oraz wolnych strzelców przyjeżdżających w te okolice.
Przedkładanie jakości życia nad zyski
Przeprowadzone badania, w czasie których badaczka przeprowadziła się do Laponii, rzucają nowe światło na to, w jaki sposób pracownicy i właściciele małych firm próbują radzić sobie z niepewnością zatrudnienia przez budowanie stylu życia, w ramach którego stawiają na pierwszym miejscu dobre samopoczucie i ekologię. W czasie badań Allan dostrzegła, że wielu właścicieli małych firm nie stara się maksymalizować zysków, zamiast tego starając się włączyć swój wybrany styl życia do kapitalistycznego modelu gospodarki. „Moje badania pokazują, w jaki sposób pracownicy próbują radzić sobie z wyzwaniami kapitalizmu w nowatorskie sposoby, jednocześnie testując ograniczenia i mocne strony inwestycji opartych na wpływie i wartości”, podsumowuje Allan. „W świecie, który niedawno wyszedł z pandemii i musi natychmiast zająć się skutkami zmiany klimatu, zrozumienie inwestycji w przyszłość, które stawiają na poprawę jakości życia zamiast na maksymalizację zysków, staje się koniecznością”.
Słowa kluczowe
ArcticLabourTime, mobilność pracowników, kapitalizm, migracja w celach życiowych, Laponia, Arktyka, cyfrowy nomada, wolny zawód, turystyka, pewność zatrudnienia
