Zmniejszenie ryzyka w łańcuchu wartości opracowywania leków
Choć współczesna medycyna uczyniła cuda w zakresie poprawy zdrowia i leczenia chorób, niektóre farmaceutyki mogą mieć negatywny wpływ na ośrodkowy lub obwodowy układ nerwowy. Częste skutki uboczne mogą obejmować napady drgawek, zmiany psychologiczne/psychiatryczne i neuropatie obwodowe. Wyzwaniem jest to, że takie skutki uboczne są trudne do przewidzenia podczas badań przedklinicznych. „Zwiększenie przewidywalności zestawu narzędzi przedklinicznych jest wyraźnie potrzebne”, stwierdza Thierry Langer, profesor nauk farmaceutycznych na Uniwersytecie Wiedeńskim. „Ochotnicy i pacjenci skorzystaliby z dostępu do bezpieczniejszych leków, podczas gdy przemysł farmaceutyczny skorzystałby z obniżonego wskaźnika niepowodzeń”. Przy wsparciu finansowanego przez Unię Europejską i przemysł projektu NeuroDeRisk Langer przewodzi wysiłkom zmierzającym do stworzenia takiego właśnie zestawu narzędzi. „Naszym celem jest opracowanie i walidacja zintegrowanych narzędzi zaprojektowanych w celu poprawy przedklinicznego prognozowania wszelkich potencjalnych działań niepożądanych, jakie dany lek może wywierać na układ nerwowy”, wyjaśnia. „Pomogłoby to obniżyć ryzyko związane z kandydatami na leki na wczesnym etapie procesu badań naukowych i rozwoju, a być może przyspieszyłoby także proces tworzenia nowych leków”.
Zatwierdzone rozwiązania w zakresie przewidywania neurotoksyczności
Pomimo pewnego opóźnienia spowodowanego pandemią COVID-19 w ramach projektu udało się stworzyć zestaw zwalidowanych rozwiązań do przewidywania neurotoksyczności – wiele z nich zostało włączonych do zestawu narzędzi NeuroDeRisk in silico. Zestaw ten zawiera metodę badania struktur chemicznych i kandydatów na leki w odniesieniu do panelu modeli neurotoksykologicznych, które naukowcy mogą wykorzystać do prognozowania niekorzystnych efektów neurotoksycznych. Zawiera również narzędzia do eksploracji danych oraz bazę wszystkich danych wygenerowanych i pozyskanych w trakcie projektu. Dodatkowo zestawu można użyć do narysowania struktury molekularnej i uzyskania alertów opartych na strukturze – nawet przed syntezą związku.
Oznaczanie związków potencjalnie ryzykownych pod względem neurologicznym
Dzięki pracom w ramach projektu NeuroDeRisk po raz pierwszy w historii potencjalnie niekorzystne skutki neurologiczne leku można w pełni i całkowicie skutecznie zbadać już na etapie rozwoju przedklinicznego. „Przed tym projektem nie było żadnego dostępnego narzędzia do oznaczania potencjalnie ryzykownych neurologicznie związków, zarówno na wczesnym etapie opracowywania leku, jak i w fazie klinicznej”, podsumowuje Langer. „Obecnie dysponujemy kilkoma narzędziami, z których naukowcy mogą korzystać, aby pomóc w zmniejszeniu ryzyka związanego z całym łańcuchem wartości opracowywania leków”. Badacze pracują obecnie nad rozpowszechnieniem swoich wyników wśród społeczności naukowej. Chcą również współpracować z organami regulacyjnymi, aby narzędzia NeuroDeRisk stały się częścią procedury generowania danych, która mogłaby być wymagana przed dopuszczeniem związków do użytku w warunkach klinicznych.
Słowa kluczowe
NeuroDeRisk, badania przedkliniczne, farmaceutyki, przemysł farmaceutyczny, układ nerwowy, opracowywanie leków, medycyna, zdrowie, neurotoksyczność
