Zrozumienie zagadnienia śmiertelności drzew na świecie
Drzewa czasem obumierają – jak prawdopodobne jest jednak wystąpienie takich zdarzeń? Czy przyczyny śmierci drzew są różne w zależności od miejsca na świecie? Jaki wpływ może mieć zmiana klimatu na śmiertelność drzew w przyszłości? Odpowiedzi na te pytania są w dużej mierze nieznane, jednak mają kluczowe znaczenie dla zrozumienia roli lasów w globalnym obiegu dwutlenku węgla. Lasy pochłaniają i zatrzymują ogromne ilości CO2 z atmosfery – łącznie to około 20 % emisji tego gazu w powstających w wyniku spalania paliw kopalnych każdego roku. Próby ustalenia, czy możliwości pochłaniania w przyszłości pozostaną na zbliżonym poziomie, spadną, czy wzrosną, są jednak utrudnione ze względu na brak zrozumienia poziomu stresu, który prowadzi do obumierania drzew. „Chociaż znamy różne przyczyny obumierania drzew, określenie tempa tego procesu jest nie lada wyzwaniem ze względu na to, że drzewa mogą żyć sto lat lub dłużej”, wyjaśnia Thomas Pugh, profesor nadzwyczajny na Wydziale Geografii Fizycznej i Nauki o Ekosystemach na Uniwersytecie w Lund oraz koordynator projektu TreeMort. W ramach projektu TreeMort, finansowanego ze środków Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych, Pugh kierował zespołem naukowców, których celem było uzupełnienie luk w wiedzy na temat śmierci drzew. W ramach projektu powstała globalna baza danych dotyczących śmiertelności drzew, a także modele wskaźników i przyczyn obumierania drzew, zestawiające poszczególne przypadki z czynnikami środowiskowymi.
Globalna baza danych na temat śmiertelności drzew
Zespół badaczy skupionych wokół projektu TreeMort nawiązał współpracę z naukowcami z całego świata, aby stworzyć bazę danych gromadzącą informacje z obserwacji dotyczących globalnej śmiertelności drzew. Nowa baza zawiera dane na temat życia milionów drzew na przestrzeni 10-20 lat. Naukowcy opracowali także wskaźniki śmiertelności drzew na całym świecie i stworzyli modele, które pozwalają na obliczenie prawdopodobieństwa obumarcia drzewa w dowolnym roku. Następnym krokiem było zestawienie tych pomiarów z obserwacjami satelitarnymi i modelami lasów, aby uzyskać kompleksowe informacje na temat wpływu obumierania drzew na sekwestrację dwutlenku węgla. „Dotychczas nikt jeszcze nie powiązał tego rodzaju obserwacji śmiertelności drzew z globalnymi modelami lasów na tak szeroką skalę, ale efekt jest naprawdę istotny”, mówi Pugh.
Historia lasów pochłaniających dwutlenek węgla
W ramach przeprowadzonych prac zespół wykazał, że miejsca zdarzeń wpływających na życie lasów – braki w drzewostanie przypominające o pożarach, wichurach i wycinkach, które powoli ulegają odrodzeniu – odpowiadają za pochłanianie jednej czwartej ogółu dwutlenku węgla gromadzonego przez lasy. Oznacza to, że obszary te równoważą około 5 % rocznych emisji pochodzących ze spalania paliw kopalnych. Wycinki drzew i zmiany sposobu użytkowania gruntów znacznie skróciły czas magazynowania dwutlenku węgla przez roślinność w lasach – w przypadku strefy umiarkowanej na półkuli północnej w latach 2001-2014 wskaźnik ten spadł o 32 %. „Pomimo drastycznego wpływu takich zdarzeń na krajobraz, ustaliliśmy jednak na podstawie naszych modeli, że odpowiadały one jedynie za 12 % całkowitej śmiertelności drzew na całym świecie, co stanowi stosunkowo niski odsetek”, dodaje Pugh. Badacze odkryli także, że w wyniku działalności człowieka i postępującej zmiany klimatu można zaobserwować trend postępującego odmładzania lasów na świecie.
Rozwój nauk leśnych na świecie
Praca zespołu nad wpływem różnych zdarzeń wpływających na życie lasów cieszy się dużym zainteresowaniem w świecie nauki – od czasu publikacji w 2019 roku została zacytowana przeszło 370 razy. Zespół pracuje obecnie nad przeprowadzeniem szeregu dużych analiz dotyczących wzorców i czynników wpływających na śmiertelność drzew, a także aktualizacją modeli obliczeniowych, które pozwolą na przewidywanie przyszłości lasów na świecie. „Aktywnie współpracujemy również z innymi grupami badaczy, którzy modelują lasy na świecie, aby umożliwić im wykorzystanie rezultatów projektu TreeMort w realizowanych pracach”, dodaje Pugh.
Słowa kluczowe
TreeMort, drzewo, śmierć, stres, lasy, dwutlenek węgla, pochłaniacze, dziedzictwo, nauki leśne, leśnictwo