Dlaczego samce pająków są gotowe umrzeć dla seksu?
Zachowania godowe to fascynujący temat dla biologów ewolucyjnych, a kanibalizm seksualny jest szczególnie zagadkowy. „Kanibalizm seksualny rzadko występuje wśród ssaków i kręgowców, jest natomiast dość powszechny wśród pająków i innych pajęczaków, takich jak skorpiony" — mówi Sentenska, badaczka zachowań zwierząt na Uniwersytecie w Greifswaldzie. Fakt poświęcania się samców w celu reprodukcji, wydaje się być sprzeczny z teorią ewolucji, w której bardziej powszechną strategią jest łączenie się w pary z jak największą liczbą partnerów, aby zmaksymalizować szanse na przekazanie swoich genów. W celu rozplątania tej sieci zagadek Sentenska w swoich badaniach skupiła się ostatnio na pająkach z gatunku Latrodectus geometricus, znanych również jako brązowe wdowy.
Spotkanie nierównych
Sentenska przyznaje, że częścią uroku jej badań był kultowy status pająków wdów. Z ponad 30 gatunków, samopoświęcenie stwierdzono tylko u dwóch: australijskich czarnych wdów (Latrodectus hasselti) i brązowych wdów (L. geometricus). „Proces godowy nie był przedmiotem badań u większości gatunków, dlatego prawdziwy zakres samopoświęcenia pozostaje nieznany” — dodaje Sentenska. Samice wdów brunatnych prowadzą osiadły tryb życia, co oznacza, że samce muszą podróżować do nich w celu kopulacji, a gatunek ten charakteryzuje się wyraźnym dymorfizmem płciowym, przy czym samice są znacznie większe od samców. Ten ostatni punkt wydaje się wykluczać popyt żywieniowy jako czynnik napędzający kanibalizm seksualny, co stanowi hipotezę w przypadku gatunków takich jak modliszki, gdzie samce i samice są bardziej równe pod względem wielkości. „Podczas gdy u niektórych gatunków istnieją oznaki, że kanibalizm seksualny jest napędzany przez głód samicy, w przypadku brązowych wdów samiec stanowi tylko około 4% masy ciała samicy, więc tak naprawdę nie jest on posiłkiem” — wyjaśnia Sentenska. Koncepcję mówiącą, że samce o niskich kosztach reprodukcji powinny szukać wielu partnerek, uważa za „teoretyczne uproszczenie”. „Badania, w których śledzono i oznaczano inne gatunki pająków wdów, wykazały, że tylko około 20% samców faktycznie znajduje partnerkę, więc ich szansa na znalezienie innej po kryciu jest niska”.
Fatalne zauroczenie
Mentorka Sentenskiej, Maydianne Andrade, po raz pierwszy odkryła, że samice L. hasselti były bardziej niechętne do łączenia się w pary z innymi samcami po dokonaniu kanibalizmu seksualnego. Jednak eksperymenty Sentenskiej z brązowymi wdowami w ramach projektu Widow Spider Mating, który był finansowany z programu działania „Maria Skłodowska-Curie”, wykazały, że kanibalizm u tego gatunku nie przedłuża kopulacji ani nie zmniejsza poszukiwania partnera. „Fascynujące jest to, że to samo zachowanie polegające na poświęceniu wewnątrz jednego rodzaju wydaje się mieć różne funkcje” — zauważa Sentenska. „To właśnie jest fajne w nauce — myślisz, że coś wiesz, a potem okazuje się, że jest to o wiele bardziej skomplikowane”. W ramach projektu Widow Spider Mating zbadano również niedawno odkryte zjawisko, w którym dorosłe samce brązowych wdów łączyły się w pary z niedojrzałymi samicami. Samce nie tylko były w stanie skutecznie przekazywać swoje geny w tych zalotach, ale były w stanie dostarczyć więcej plemników, zdeponować więcej zatyczek, aby zapobiec przyszłym kryciom, i — co być może kluczowe — nie zostały zjedzone na końcu. Oczywiście jest pewien haczyk. „Samce pająków są przyciągane przez samice za pomocą sygnałów chemicznych — feromonów — a wiele samic pająków zaczyna je wytwarzać dopiero w wieku dorosłym” — zauważa Sentenska. „Odkryliśmy, że nawet przy wszystkich związanych z tym zagrożeniach, samce nadal wolały zbliżać się do dorosłych samic. Możliwe, że po prostu podążają za silniejszym lub jedynym sygnałem”. Nawet dla pająków miłość jest potężną siłą. Kliknij tutaj, aby dowiedzieć się więcej o badaniach Sentenskiej: Badanie dotyczące doboru partnerek przez pająki z rodzaju Latrodectus.
