Nowe badanie ujawnia pilną potrzebę ochrony oceanów
Ocieplenie, odtlenienie i zakwaszenie oceanów – to konsekwencje działalności człowieka, głównie uwalniania gazów cieplarnianych do atmosfery. To potrójne zagrożenie prowadzi do zmian w oceanach, które zachodzą szybko i gwałtownie. Zdaniem uczonych skupionych wokół finansowanego przez Unię Europejską projektu COMFORT, już najwyższy czas podjąć odpowiednie działania. Projekt zgromadził ekspertów z wielu dziedzin, takich jak nauka o systemie ziemskim, oceanografia, nauka o rybołówstwie i ekologia, których zadaniem było zbadanie „punktów krytycznych” dla tych zagrożeń – progów, których przekroczenie może prowadzić do znaczących i często nieodwracalnych zmian w ekosystemach morskich. W projekcie COMFORT przyjęto podejście integracyjne, które pozwoliło na jednoczesną analizę wszystkich czynników przyczyniających się do osiągania punktów krytycznych. „Przyjrzeliśmy się zestawowi różnych parametrów docelowych, wśród nich progom w zakresie ocieplenia i zakwaszenia oceanów, biologicznej produkcji węgla organicznego i zawartości tlenu”, mówi Christoph Heinze, koordynator projektu COMFORT. „Wspólne dla wszystkich wskaźników jest to, że działania ograniczające emisję gazów cieplarnianych i ilość reaktywnego azotu w oceanach, które są podejmowane bliżej źródła, są skuteczniejsze, bardziej ekonomiczne i powodują mniejszy stres środowiskowy, niż rozwiązywanie problemów na późniejszym etapie za pomocą metod geoinżynierii”.
Alarmujące dane
Koordynowany przez Uniwersytet w Bergen projekt przyniósł alarmujące wyniki – niektóre z badanych progów już zostały przekroczone, a inne prawdopodobnie zostaną przekroczone już niedługo. Na niektórych obszarach północnego Atlantyku przekroczenie punktów krytycznych spowodowało zmianę reżimu, mianowicie zmiany ekosystemowe o gwałtownym charakterze. Są one konsekwencją takich czynników jak przełowienie, zmiana klimatu czy zanieczyszczenie. „Zmiana klimatu w połączeniu z przełowieniem może wywołać lawinę nagłych zmian w zasobach rybnych. Niektóre prowincje morskie, które charakteryzują się określonymi warunkami środowiskowymi i ekosystemowymi, są na skraju zaniku”, mówi Heinze. Faktem jest, że oceany pochłaniają około 25 % rocznych antropogenicznych emisji dwutlenku węgla, zmniejszając wpływ zmiany klimatu na naszą planetę. Jednak im więcej pochłanianego dwutlenku węgla, tym kwaśniejsza staje się woda w oceanach, co niesie za sobą szkodliwe konsekwencje dla wielu organizmów morskich. Co ważne, ocean absorbuje również ponad 90 % dodatkowego ciepła będącego skutkiem globalnego ocieplenia trwającego od 1970 roku. Z kolei podwyższone temperatury i zanieczyszczenie składnikami odżywczymi wpływają na zmniejszanie się ilości tlenu. To potrójne zagrożenie staje się już rzeczywistością na wszystkich europejskich morzach. Na Oceanie Arktycznym zakwaszenie postępuje dziesięć razy szybciej, a ocieplenie dwa razy szybciej niż w pozostałej części globu. „Istnieje duże prawdopodobieństwo, że postępujące nieliniowo zmiany regionalne, czyli skutki przekroczenia określonych progów, oraz zmiana reżimu w oceanie nałożą się na siebie, generując problem o wymiarze globalnym”, ostrzega Heinze.
Strategie łagodzące
Za pomocą metod statystycznych zespół projektu COMFORT uzyskał szereg wyników modelowania w odniesieniu do scenariuszy historycznych i przyszłych. Zebrano również dane obserwacyjne in situ, na podstawie których uzyskano cenne dane dotyczące hydrografii, biogeochemii i biologii oceanów. W ramach projektu zaproponowano szereg strategii łagodzących mających służyć decydentom politycznym, oferując przy tym istotny wkład w szósty raport oceniający Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu. „Zalecamy pilne wdrożenie działań mających na celu znaczące ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, które są główną przyczyną globalnego ocieplenia i zakwaszenia oceanów, co pozwoli uniknąć dalszej utraty stabilności głównych punktów krytycznych systemu ziemskiego i długotrwałych zmian właściwości oceanów”, zaznacza Heinze. Uczony podkreśla również potrzebę odpowiedniego zarządzania globalnymi zasobami w celu osiągnięcia redukcji emisji gazów cieplarnianych zgodnie z porozumieniem paryskim. Ponadto społeczeństwa muszą zaangażować się w wytwarzanie zielonej energii, a także zrównoważoną produkcję żywności zarówno na lądzie, jak i w morzach.
Słowa kluczowe
COMFORT, ocean, gaz cieplarniany, zmiana klimatu, ekosystem morski, punkty krytyczne, oceanografia, stres środowiskowy
