Ocena metod analitycznych w celu ograniczenia zanieczyszczeń
Zanieczyszczenie plastikiem to poważny problem środowiskowy, związany z gromadzeniem się plastikowych śmieci w różnych ekosystemach, zwłaszcza w oceanach i rzekach. Jest on efektem powszechnego stosowania tworzyw sztucznych jednorazowego użytku, nieodpowiedniej gospodarki odpadami i infrastruktury recyklingu, a nierzadko po prostu przypadkowego przedostawania się tworzyw sztucznych do środowiska. Zanieczyszczenie plastikiem ma daleko idące skutki dla ekosystemów. Jest bardzo szkodliwe dla organizmów morskich, które często mylą plastikowe śmieci z pokarmem lub zaplątują się w nie, raniąc się lub ginąc. Ponadto na skutek wietrzenia i rozkładu tworzywa rozpadają się na mniejsze cząstki zwane mikrodorbinami plastiku. Mikrodrobiny te mogą przenikać do łańcucha pokarmowego, przez co stanowią zagrożenie dla zdrowia organizmów lądowych, słodkowodnych i morskich.
Stworzenie podstaw dla strategii UE w sprawie tworzyw sztucznych
Aby monitorować zanieczyszczenie plastikiem, trzeba pilnie opracować kompleksowe strategie. Brak jednak spójnych działań w tej sprawie, przez co nie powstają zharmonizowane metody, a dane dotyczące zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi w różnych regionach bywają niewystarczające. Finansowany przez UE projekt EUROqCHARM zyskał pozycję jednej z najważniejszych inicjatyw poświęconych walce z zanieczyszczeniem plastikiem. Projekt skupiał się na stworzeniu zharmonizowanych metod analitycznych, a do jego celów należało wsparcie monitorowania zanieczyszczeń i programów oceny ryzyka oraz usprawnienie gospodarki odpadami przy pomocy zoptymalizowanych strategii. „Naszym głównym założeniem była ocena technicznej gotowości metod niezbędnych do monitorowania zanieczyszczenia plastikiem w UE, aby pomóc w budowie strategii UE w dziedzinie tworzyw sztucznych”, wyjaśnia koordynator projektu Bert van Bavel.
Standaryzacja protokołów analizy odpadów plastikowych
W projekcie EUROqCHARM wzięli udział interesariusze, w tym decydenci, organy monitorujące, badacze i organy regulacyjne. Skupiali się oni na ujednoliceniu protokołów w zakresie różnych etapów monitorowania zanieczyszczenia plastikiem – od pobierania i badania próbek po analizę danych i zarządzanie nimi. Mikrodrobiny plastiku w wodzie są analizowane poprzez zliczanie cząstek za pomocą metody spektroskopii pozwalające na oznaczanie różnych polimerów lub na podstawie wagi za pomocą spektroskopii mas. Obie metody wymagają intensywnej obróbki wstępnej próbek poprzez filtrację, separację gęstości lub trawienie materiału biologicznego w celu uniknięcia potencjalnych zniekształceń wyników. Biorąc pod uwagę komplikacje wynikające z różnych typów polimerów i dyspersji cząstek, zespół EUROqCHARM opracował materiały wzorcowe umożliwiające globalne porównywanie parametrów. Materiały te umożliwiają spójne i dokładne analizowanie mikrodrobin plastiku i zostały przetestowane w ramach analiz porównawczych przeprowadzonych z udziałem prawie 100 laboratoriów z całego świata. Testy te realizowano w ścisłej współpracy z siecią NORMAN i QUASIMEME. Badanie to przyczyniło się też do usprawnienia współpracy i porównania metodologii stosowanych w różnych regionach i laboratoriach.
Globalny i inkluzywny wymiar badań
„Chcieliśmy zadbać o to, aby zatwierdzone metody i zharmonizowane protokoły oceny zanieczyszczenia plastikiem były dostępne dla krajów, w których istnieją ograniczenia logistyczne, finansowe lub etyczne”, podkreśla van Bavel. Tego rodzaju inkluzywne podejście dowodzi zaangażowania projektu w globalną współpracę i wspólne wysiłki w walce z zanieczyszczeniem plastikiem. Wykorzystując uniwersalne procedury analityczne, zespół EUROqCHARM zidentyfikował metody o wystarczająco wysokim poziomie gotowości technicznej, gotowe do wdrożenia i skuteczne.
Kształtowanie przyszłych polityk ochrony środowiska
Ogólnie rzecz biorąc, projekt EUROqCHARM wnosi wkład w umocnienie globalnych wysiłków na rzecz walki z zanieczyszczeniem plastikiem. Zdobyta w projekcie wiedza została wykorzystana przy opracowywaniu dyrektyw, takich jak dyrektywa ramowa w sprawie strategii morskiej. Dzięki walidacji metod, opracowaniu materiałów wzorcowych i wspieraniu tworzenia zharmonizowanych protokołów projekt położył podwaliny pod spójne, dokładne i inkluzywne strategie walki z zanieczyszczeniem plastikiem. Powstałe w jego ramach kompleksowe podejście będzie przydatne szczególnie w regionach, dla których dostępne są ograniczone dane, takich jak region Morza Czarnego, co pomoże nam w przyszłości uwolnić się od problemu tworzyw sztucznych.
Słowa kluczowe
EUROqCHARM, zanieczyszczenie plastikiem, metody analityczne, mikrodrobiny plastiku, harmonizacja, protokół, śmieci