Zmniejszenie ubóstwa energetycznego dzięki współpracy z dostawcami mediów i energii
Ubóstwo energetyczne – sytuacja, w której gospodarstwo domowe nie jest w stanie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb energetycznych – wynika z nałożenia się na siebie szeregu czynników, w tym niskich dochodów, wysokich kosztów energii i nieefektywnych energetycznie budynków. W 2022 roku niemalże jedna na dziesięć osób w Unii Europejskiej – co przekłada się na łączną liczbę ponad 41 milionów obywateli – mieszkała w domu, który nie posiadał wystarczającego ogrzewania. Aby pomóc państwom członkowskim UE w łagodzeniu ubóstwa energetycznego, finansowany ze środków UE projekt SocialWatt koncentrował się na wspieraniu zakładów użyteczności publicznej, przedsiębiorstw energetycznych i innych zainteresowanych stron w identyfikowaniu gospodarstw domowych dotkniętych ubóstwem energetycznym, a także w opracowywaniu i wdrażaniu programów w zakresie przeciwdziałania ubóstwu energetycznemu. Wyniki projektu przyczyniły się do sformułowania skutecznych zaleceń politycznych.
Rozpoznawanie i wspieranie ubogich energetycznie gospodarstw domowym
Zespół projektu SocialWatt opracował trzy proste w obsłudze narzędzia wspomagające podejmowanie decyzji przeznaczone dla zakładów użyteczności publicznej i przedsiębiorstw energetycznych. Narzędzia te pomagają użytkownikom zidentyfikować wśród swoich klientów gospodarstwa domowe doświadczające ubóstwa energetycznego, porównywać różne systemy zrównoważonej energii i wybrać najlepsze opcje, a także monitorować i oceniać skuteczność wdrożonych systemów. Andriana Stavrakaki z Instytutu Komunikacji i Systemów Komputerowych, kierowniczka projektu SocialWatt, tłumaczy: „Opracowano ponad 25 programów mających na celu łagodzenie ubóstwa energetycznego, z których większość została uruchomiona i wdrożona w ramach projektu”. Zaowocowało to uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez około 12 000 osób dzięki instalacjom odnawialnych źródeł energii i interwencjom zwiększającym efektywność energetyczną.
Budowanie potencjału zainteresowanych stron
„Posiadanie narzędzi jest bez wątpienia atutem, ale najważniejsze jest ich efektywne wykorzystanie. Dlatego tak istotne jest budowanie potencjału użytkowników, aby byli w stanie korzystać z narzędzi w sposób inteligentny. Co więcej, niezwykle ważne jest zapewnienie gospodarstwom domowym dotkniętym ubóstwem energetycznym możliwości uczestnictwa w adresowanych do nich programach pomocy. Przykładem jest jedno z narzędzi opracowanych w ramach projektu SocialWatt, które umożliwia użytkownikom ocenę opłacalności różnych programów dotyczących efektywności energetycznej i energii odnawialnej. Samo to może jednak nie pomóc w złagodzeniu ubóstwa energetycznego, jeśli osoby ubogie energetycznie nie będą mogły uczestniczyć w programach, na przykład z powodu kosztów początkowych”, wyjaśnia Stavrakaki. Partnerzy projektu SocialWatt zorganizowali osiem warsztatów z zakresu budowania potencjału, koncentrujących się nie tylko na wykorzystaniu narzędzi, ale także na skutecznym projektowaniu, finansowaniu i praktycznemu wdrażaniu programów na rzecz zwalczania ubóstwa energetycznego. W ramach projektu odbyło się również dziewięć seminariów szkoleniowych w całej Europie umożliwiających wymianę wiedzy i doświadczeń. „W projekt SocialWatt zaangażowanych było wiele różnych zainteresowanych stron, takich jak interesariusze na różnych szczeblach rządowych, zakłady użyteczności publicznej i przedsiębiorstwa energetyczne, organizacje pozarządowe, podmioty świadczące usługi społeczne, agencje energetyczne i środowiska akademickie. Poszerzyło to nasze rozumienie sposobu, w jaki ubóstwo i ubóstwo energetyczne są ze sobą powiązane, a także pozwoliło dostrzec, że zmniejszenie tego drugiego może przyczynić się do obniżenia poziomu szerzej rozumianego ubóstwa”, mówi Stavrakaki.
Zalecenia polityczne: nie tylko dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej
Wszystkie wdrożone działania i opracowana wiedza pozwoliły zespołowi projektu SocialWatt wnieść znaczący wkład w kształtowanie polityki unijnej i krajowej, wykraczając poza pierwotnie założone cele. Co najważniejsze, pierwsze rezultaty i wpływ projektu dały się zauważyć podczas przeglądu unijnej dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej. Prace wykonane w ramach projektu SocialWatt dostarczyły cennych informacji zwrotnych bazujących na doświadczeniach zakładów użyteczności publicznej i przedsiębiorstw energetycznych w zakresie projektowania działań i programów skierowanych do gospodarstw domowych dotkniętych ubóstwem energetycznym. „Kluczowym zaleceniem politycznym opracowanym przez zespół projektu SocialWatt było wprowadzenie na mocy dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej minimalnej wyodrębnionej puli środków na oszczędności energii, przeznaczonej dla ubogich energetycznie gospodarstw domowych. Dlatego z zadowoleniem przyjęliśmy wiadomość, że zmieniona dyrektywa zawiera obecnie wymóg, aby część oszczędności energii osiągana przez kraje UE dotyczyła gospodarstw domowych w trudnej sytuacji lub dotkniętych ubóstwem energetycznym”, zauważa Stavrakaki. Wreszcie, wyniki projektu SocialWatt pokazały, że chociaż zakłady użyteczności publicznej i przedsiębiorstwa energetyczne mogą odgrywać wyjątkową rolę w walce z ubóstwem energetycznym, napotykają ograniczenia dotyczące tego, co i jak skutecznie mogą zrobić, biorąc pod uwagę ich cele komercyjne i wymogi regulacyjne. „Pozostaje pytanie, czy zakłady użyteczności publicznej i przedsiębiorstwa energetyczne mogą czy powinny być główną drogą do osiągnięcia efektywności energetycznej i zmniejszenia ubóstwa energetycznego. Niemniej jednak projekt SocialWatt znacząco przyczynił się do podniesienia świadomości i zrozumienia, czym jest ubóstwo energetyczne i jak z nim walczyć”, podsumowuje Stavrakaki.
Słowa kluczowe
SocialWatt, energia, ubóstwo energetyczne, przedsiębiorstwa energetyczne, zakłady użyteczności publicznej, efektywność energetyczna, oszczędność energii, dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej, energia odnawialna
