Język w centrum edukacji migrantów
Kraje europejskie wdrożyły szereg polityk i strategii mających przeciwdziałać ekstremizmowi i zapobiegać radykalizacji postaw. Podejścia te są często wieloaspektowe i obejmują wiele sektorów społeczeństwa, od służb bezpieczeństwa i policji po usługi socjalne i edukację. „Tak naprawdę jednak nie widzimy wyraźnie, w jaki sposób te polityki wpływają na edukację dorosłych migrantów” — zauważa koordynator projektu CVELANG z Uniwersytetu w Birmingham w Wielkiej Brytanii. Faktycznie Khan dostrzega ewolucję języka edukacji, która przeszła od skupienia się na edukacji obywatelskiej, znajomości własnych praw itp., do większego nacisku na bezpieczeństwo i przeciwdziałanie ekstremizmom. Chociaż polityczna narracja i polityki dotyczące przeciwdziałania ekstremizmom zauważalnie się zaostrzyły, Khan jest przekonany, że nie zbadano w pełni jak odbija się to na edukacji językowej migrantów.
Edukacja językowa, integracja i bezpieczeństwo
Finansowany ze środków UE projekt CVELANG umożliwił Khanowi bliższe przyjrzenie się tej kwestii i sprawdzenie, w jaki sposób edukacja językowa migrantów jest zgodna z rządowymi celami w zakresie bezpieczeństwa. Projekt był koordynowany przez Uniwersytet Kopenhaski w Danii i wspierany ze środków programu działania „Maria Skłodowska-Curie”. Khan swoje badania umieścił w dwóch kontekstach — Zjednoczonego Królestwa, swojego kraju ojczystego oraz Danii, kraju przyjmującego w trakcie projektu CVELANG. Oba przyjęły różne podejścia do integracji i bezpieczeństwa. „Dania na przykład wprowadziła w 2018 roku politykę mającą na celu identyfikację obszarów segregowanych społecznie i, pośrednio, językowo” — mówi. „Dania posiada strategię, w ramach której co roku identyfikowane są obszary podatne na zagrożenia według określonych kryteriów. Jednym z tych kryteriów jest odsetek mieszkańców spoza Zachodu”. Natomiast Wielka Brytania przyjęła strategię zapobiegania. Wymaga to od edukatorów śledzenia i wskazywania osób wykazujących oznaki radykalizacji. „Wpływ takiej polityki na społeczności migrantów i nauczycieli języka nie jest tak naprawdę znany” — dodaje Khan.
Sekurytyzacja polityki językowej
Pragnąc to zrozumieć, Khan przeanalizował szeroki zakres polityk i dyskursów politycznych, aby zobaczyć, w jaki sposób mogą się one zazębiać z praktyką edukacji językowej migrantów. „Naprawdę chciałem zbadać, co dzieje się w terenie i skupić się na tym, jakie jest w tym wszystkim miejsce edukacji” — mówi. „Czułem, że jest to aspekt, który mi się wymyka”. Khan przyglądał się również wcześniej testom na obywatelstwo. Zauważył wówczas, że używany język często odzwierciedla kluczowe obawy dotyczące bezpieczeństwa. Jak podkreśla: „Mamy do czynienia z «sekurytyzacją» polityki językowej. Zagrożenie polega na tym, że niektóre osoby wydają się bardziej zagrażać bezpieczeństwu niż inne, ale nie ma na to żadnych empirycznych dowodów. To trochę tak, jakby ktoś cię wyciągnął z kolejki do kontroli bezpieczeństwa na lotnisku, ponieważ pasujesz do określonego profilu”.
Język jako atut edukacyjny i społeczny
Khan uważa, że kluczowym rezultatem projektu CVELANG było po prostu zwrócenie uwagi na wiele kwestii związanych z nauką języków migrantów. Od samego początku celem było zwiększenie świadomości na temat wpływu polityki bezpieczeństwa na edukację oraz zrozumienie, jak może ona wpływać na osoby świadczące usługi językowe, a także na samych migrantów. „Język stwarza szanse na przynależność, ale może też być dyskryminujący” — dodaje. „Decydenci czasami wywierają również presję na osoby, na których spoczywa wdrażanie środków, takie jak nauczyciele”. W dalszej perspektywie Khan chciałby, żeby decydenci polityczni traktowali nauczanie języków głównie jako atut edukacyjny i społeczny oraz starali się unikać stygmatyzacji pewnych grup.
Słowa kluczowe
CVELANG, edukacja, migrant, integracja, język, bezpieczeństwo, dyskryminacja
