Krajobraz dźwiękowy naszych miast
Czym byłoby miasto bez dźwięku? Nie sposób wyobrazić sobie sytuacji, w której miejskie doświadczenia mogłyby być pozbawione hałasu – czy to samochodów i pieszych, czy też ptaków, deszczu bądź płynącej wody. Niezaprzeczalny jest fakt, że nasze postrzeganie środowisk miejskich jest w dużej mierze kształtowane przez takie właśnie doświadczenia zmysłowe. Może więc nieco dziwić, że w kontekście przeciwdziałania zanieczyszczeniu hałasem projektanci i planiści często spychają rolę dźwięku na dalszy plan. Poprawę tej sytuacji obiecuje zespół finansowanego przez Unię Europejską projektu Sound-Frameworks(odnośnik otworzy się w nowym oknie), który postanowił zmienić i udoskonalić miejski krajobraz dźwiękowy, wykorzystując potencjał dźwięku jako katalizatora innowacyjnego projektowania urbanistycznego. W ramach projektu Sound-Frameworks, koordynowanego przez Svena Andersona i Johna Binghama Halla, uczeni pracowali nad przełomowym rozwiązaniem uwzględniającym to, w jaki sposób ludzie postrzegają i angażują się w dźwiękowy wymiar miast. W swojej pracy skupili się na roli dźwięków obecnych w miastach w kontekście innowacyjnych rozwiązań projektowych – kreśląc wizję przestrzeni publicznej jako dynamicznego ekosystemu dźwiękowego.
Dźwięki jako część projektowania miast
Dzięki przyjęciu podejścia wieloaspektowego zespół projektu Sound-Frameworks zamierzał odpowiedzieć na następujące kluczowe pytanie: Jakich narzędzi potrzebują interdyscyplinarne zespoły projektowe, aby móc uwzględnić kwestie dźwięku w projektowaniu przestrzeni publicznej? Na koniec projektu, który zakończył się w listopadzie 2023 roku, jego uczestnicy mogli się pochwalić opracowaniem trzech powiązanych ze sobą narzędzi. Pierwszym z nich jest rozszerzalne badanie dotyczące dźwięków w praktyce(odnośnik otworzy się w nowym oknie), które posłuży jako źródło wiedzy na temat złożonych aspektów procesu integracji dźwięków z przestrzenią publiczną. Z kolei zestaw wytycznych dotyczących najlepszych praktyk(odnośnik otworzy się w nowym oknie) stanowi mapę drogową, z której będą mogli korzystać projektanci i decydenci, chcąc stworzyć bardziej wciągające i włączające środowiska miejskie. Wreszcie, jako trzecie zaproponowano internetowe narzędzie projektowe o otwartym dostępie(odnośnik otworzy się w nowym oknie), które ma ułatwić łączenie kwestii związanych z dźwiękiem z procesem projektowania za pomocą przyjaznej dla użytkownika platformy. „Badania pokazały, że rośnie zainteresowanie nowymi metodologiami uwzględniania dźwięku w projektowaniu i planowaniu przestrzeni publicznej, a praktycy specjalizujący się w tych dziedzinach posiadają cenną wiedzę, którą można wykorzystać do opracowania tychże metodologii”, zgodnie twierdzą Anderson i Bingham Hall. Podejście to wyraźnie wyróżnia się na tle innych badań w tej dziedzinie, które często potwierdzają koncepcyjne modele pracy z dźwiękiem, które zostały opracowane z perspektywy specjalistów, a dopiero potem rozszerzone na inne dyscypliny i praktyki kształtowania środowisk miejskich. Projekt Sound-Frameworks odwraca stosowany dotychczas paradygmat, oferując bardziej pluralistyczne podejście do rozwoju praktyk, co zapewnia większe poczucie sprawczości tym, którzy na co dzień je kształtują.
Złożoność miejskich krajobrazów dźwiękowych
Oczywiście droga, jaką przebyli uczestnicy projektu Sound-Frameworks, nie była wolna od problemów. Jednym z głównych napotkanych przez nich wyzwań było zadbanie o to, by debata dotycząca sfery publicznej pozostała otwarta na różnorodne perspektywy. Kładąc główny nacisk na kluczowe badania i wspierając dialog, zespół projektu z powodzeniem pokonał tę przeszkodę, co utorowało drogę do opracowania bardziej włączającego podejścia w zakresie projektowania urbanistycznego. „Dzięki zadaniu tych pytań już na samym początku rozmów, zanim skupiliśmy się na szczegółach konkretnych projektów i doświadczeń, zachowane zostały kluczowe cele badania, a uczestników zachęcono do uzupełniania konwersacji o własne pytania, zamiast oferowania im rozwiązań”, dodają Anderson i Bingham Hall. Pomyślnie realizując kolejne etapy projektu Sound-Frameworks, zespół postanowił uwzględnić swoje odkrycia w rzeczywistych projektach. Od inicjatyw kulturalnych po wielkoskalowe przedsięwzięcia infrastrukturalne – wpływ projektu Sound-Frameworks z pewnością odbije się szerokim echem, wykraczając daleko poza kręgi akademickie.
Słowa kluczowe
Sound-Frameworks, projektowanie urbanistyczne, wymiar dźwiękowy, doświadczenia miejskie, doświadczenia zmysłowe, miejski krajobraz dźwiękowy
