Naukowe podejście do medytacji
Czy umysł może kontrolować nasze ciało do tego stopnia, że jest w stanie wpływać na rozwój chorób? Mózg komunikuje się z ciałem za pośrednictwem przekaźników, w tym cząsteczek związanych z błoną, znanych jako pęcherzyki zewnątrzkomórkowe. Odpowiadają one za przenoszenie i transport różnych biocząsteczek, takich jak białka, lipidy i materiał genetyczny. Ostatnio zwrócono na nie baczniejszą uwagę jako na kluczowe czynniki wpływające zarówno na utrzymanie zdrowia, jak i progresję choroby. Dlatego tak dużym zainteresowaniem cieszą się badania dotyczące ich potencjalnego wykorzystania w roli biomarkerów pozwalających wykrywać choroby w ich wczesnym stadium.
Genetyczne biomarkery korzystnego wpływu medytacji
Zwykło się przyjmować, że praktyki medytacyjne mają wpływ na zdrowie i przebieg chorób. Mając to na uwadze, zespół finansowanego przez Unię Europejską projektu MindGAP postanowił sprawdzić, czy procesy medytacyjne mogą wpływać na pęcherzyki zewnątrzkomórkowe i przenoszone przez nie ładunki. „Naszym celem było wypełnienie luki w wiedzy dotyczącej oddziaływań między umysłem i ciałem poprzez zbadanie materiału genetycznego w pęcherzykach zewnątrzkomórkowych i skorelowanie uzyskanych danych z parametrami stanu zdrowia”, wyjaśnia koordynatorka projektu Goreti Sales. Przedmiotem projektu była przede wszystkim identyfikacja markerów genetycznych w pęcherzykach, na przykładzie których można by dowieść istnienia wpływu praktyk medytacyjnych. W tym celu uczeni poddali analizie próbki osocza od osób praktykujących medytację, które zwalczyły raka, aby następnie określić pulę cząsteczek mikroRNA (miRNA) w pęcherzykach, które mogą być skorelowane z praktykami medytacyjnymi. Na tej podstawie odkryto również potencjalne powiązania biochemiczne między praktykami obejmującymi umysł i ciało a korzyściami zdrowotnymi, takimi jak łagodzenie stanu zapalnego. Jak podkreśla Sales: „Określenie specyficznych biomarkerów miRNA, pokazujących związek między medytacją i lepszym stanem zdrowia, było najważniejszym osiągnięciem, które wyraźnie wskazuje na możliwości, jakie nowy kierunek badań mógłby otworzyć przed medycyną przyszłości”.
Innowacyjne urządzenie do analizy pęcherzyków
Ponadto zespół projektu MindGAP dążył do stworzenia innowacyjnego urządzenia wychwytującego i analizującego pęcherzyki zewnątrzkomórkowe z próbek krwi, tym samym oferując nowe narzędzie pozwalające na monitorowanie stanu zdrowia za pomocą nieinwazyjnych metod. Tak powstał jednokasetowy prototyp, będący milowym krokiem w tej dziedzinie dzięki uproszczeniu procedur laboratoryjnych potrzebnych do analizy pęcherzyków, które tradycyjnie obejmują wiele złożonych etapów. Mimo że przełożenie tej technologii na praktykę kliniczną będzie wymagało dalszej walidacji i dopracowania, rozwiązanie MindGAP już teraz oznacza przełom w dotychczasowym podejściu naukowców i klinicystów do analizy pęcherzyków, poprawiając dostępność i usprawniając cały proces. Co więcej, dzięki umożliwieniu poznania wpływu wzajemnych oddziaływań między umysłem i ciałem na zdrowie technologia ta może przyczynić się do wcześniejszego wykrywania chorób i bardziej spersonalizowanej opieki zdrowotnej.
Plany na przyszłość
W najbliższej przyszłości zespół projektu MindGAP zamierza pozyskać dodatkowe środki na dalszy rozwój i walidację rezultatów swoich prac. Przeprowadzone w ramach projektu badanie kliniczne, utrudnione z powodu pandemii COVID-19, uwidoczniło potrzebę solidniejszych badań dotyczących związku między medytacją a poziomami miRNA w pęcherzykach zewnątrzkomórkowych pochodzących z mózgu. Istotnym następnym krokiem będą kolejne badania, które pozwolą stwierdzić kliniczną istotność tychże biomarkerów. Zespół chciałby ponadto dotrzeć do podmiotów zainteresowanych komercyjnym wykorzystaniem technologii analizy pęcherzyków z myślą o wprowadzeniu urządzenia na rynek i udostępnieniu go do szerszego zastosowania w monitorowaniu stanu zdrowia i zapobieganiu chorobom. Z szerszej perspektywy innowacyjne podejście zaprezentowane w projekcie MindGAP daje nadzieję na wprowadzenie zmian w diagnostyce i kontroli chorób, biorąc pod uwagę powiązanie praktyk wpływających na umysł, w tym medytacji, ze stanem zdrowia, widoczne w wynikach analizy pęcherzyków zewnątrzkomórkowych. Wyniki projektu torują drogę do stworzenia nowych procedur medycznych, które uwzględnią praktyki uważności jako część holistycznego podejścia do leczenia chorób.
Słowa kluczowe
MindGAP, medytacja, urządzenie, pęcherzyki zewnątrzkomórkowe, mikroRNA