Badanie historii klimatu dzięki gigantycznym małżom
Naukowcy poszukują starożytnych śladów klimatu, aby zrozumieć zmienność warunków oraz opracować lepsze symulacje ziemskiego systemu klimatycznego, co pozwoli na skuteczniejsze przewidywanie przyszłości. Gigantyczne małże żyją długo, a w ich muszlach można zaobserwować pierścienie wzrostu powstające podczas ich przyrastania. Co więcej, warstwy w skamieniałych muszlach małży mogą zasadniczo posłużyć jako archiwa pozwalające na badanie przeszłości środowiska. „Małże olbrzymie są doskonałymi rejestratorami parametrów środowiskowych i klimatycznych, a ze względu na szybkie tempo rozwoju mogą utrwalać wszelkie zmiany z bardzo wysoką rozdzielczością - miesięczną lub większą”, wyjaśnia Eleanor John, paleoklimatolożka z Uniwersytetu w Cardiff. W ramach finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu REEFCLAM, realizowanego dzięki wsparciu ze środków działania „Maria Skłodowska-Curie”, John badała muszle gigantycznych małży z obszaru tropikalnego Oceanu Spokojnego, który charakteryzuje się występowaniem niezwykle cennych i stosunkowo rzadkich zbiorów danych paleoklimatycznych. Małże olbrzymie były wykorzystywane jako pożywienie, a ich muszle służyły wczesnym społecznościom jako narzędzia. Obecnie ich pozostałości można znaleźć w dawnych osasdach nazywanych middenami. W ramach projektu zbadano muszle w middenach sprzed około 3 000 lat na Fidżi, a rezultaty tych analiz pozwoliły na zbudowanie obrazu klimatu tego tropikalnego regionu w czasach przedindustrialnych. „Obecnie wiemy, że zmiany klimatyczne, takie jak oscylacja południowa El Niño i oscylacja dekadalna Pacyfiku, mają dramatyczne skutki regionalne i globalne”, mówi John. „Aby zrozumieć ich potencjalne zmiany w przyszłości, musimy zrozumieć, jak zmieniały się one w czasie. Właśnie dlatego źródła danych, takie jak skamieniałe gigantyczne małże wykorzystywane w ramach projektu REEFCLAM, są tak cenne”, dodaje.
Nawiązanie współpracy z lokalnymi muzeami
Projekt REEFCLAM zakładał współpracę z Muzeum Fidżi, które pomogło w gromadzeniu próbek ze znanych stanowisk archeologicznych na tym obszarze. Pracownicy muzeum zapewnili również badaczom dostęp do małży ze swoich zbiorów. Małże zostały następnie wysłane do Zjednoczonego Królestwa, gdzie ich muszle zostały odpowiednio przygotowane do obrazowania, pomiaru i analizy warstw wzrostu. Korzystając z metod geochemicznych, badaczka była w stanie zbadać zmiany stężeń pierwiastków śladowych i ilości stabilnych izotopów w materiale muszli w miarę jej wzrostu, co pozwoliło na zbadanie danych dotyczących środowiska w czasie formowania się pierścieni wzrostu. „Małże są własnością Muzeum Fidżi i zostaną zwrócone po zakończeniu wszystkich analiz. Mam nadzieję, że będą przedmiotem nowej wystawy w muzeum, w ramach której zostaną przedstawione rezultaty naszych badań”, zauważa John.
Dane paleoklimatyczne z rozdzielczością poniżej roku
John była w stanie dotrzeć dzięki swoim badaniom do danych paleoklimatycznych z rozdzielczością mniejszą niż rok badając dwie małże pod koniec projektu. Ponadto badaczka otrzymała także dofinansowanie od brytyjskiego Laboratorium Badań Izotopowych Rady Badawczej Środowiska Naturalnego na wygenerowanie danych izotopowych wysokiej rozdzielczości z większej liczby muszli. Niektóre dane wciąż czekają na analizę, której wyniki zostaną opublikowane wkrótce. „W związku z tym mogę powiedzieć, że udało mi się z powodzeniem osiągnąć cel projektu, czyli zgromadzenie danych na temat klimatu przedindustrialnego na Fidżi z rozdzielczością poniżej roku”, mówi John. „Moim zadaniem wyniki moich badań wypełnią istotną lukę w naszym rozumieniu sezonowej i międzyrocznej zmienności klimatycznej około 3000 lat temu”, dodaje.
Nowe partnerstwa związane z małżami
John planuje ubiegać się o dalsze finansowanie badań dotyczących zarówno małży olbrzymich z Fidżi, jak i innych skamieniałości pochodzących z tego regionu, współpracując z nowymi sieciami. „Widzę ogromny potencjał w wykorzystaniu małży olbrzymich w celu poszukiwania odpowiedzi na ważne pytania dotyczące Pacyfiku”, podsumowuje badaczka.
Słowa kluczowe
REEFCLAM, małże olbrzymie, archiwum, przeszłość, środowisko, wzrost